ارزيابي شاخص‌هاي تحمل و حساسيت به تنش و تغييرات GDD در ارقام برنج در واكنش به تنش گرما ناشي از تاريخ كاشت

با هدف ارزيابي شاخص‌هاي تحمل و حساسيت به تنش گياه برنج در واكنش به تنش گرما، آزمايشي با دو عامل تاريخ كاشت و رقم به‌صورت كرت‌هاي خردشده در قالب طرح پاية بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار در دو سال 1396 و 1397 در جنوب استان خوزستان اجرا گرديد. به‌منظور اعمال تنش درجه حرارت بالا (تنش گرمايي) در شرايط مزرعه‌اي سه تاريخ كاشت 15 ارديبهشت، 5 خرداد و 25 خرداد به‌عنوان كرت‌هاي اصلي انتخاب گرديدند. در هر تاريخ كاشت 7 رقم برنج شامل رقم عنبوري، چمپا، دانيال، گرده، حمر و هويزه (ارقام بومي) و رقم N22 (رقم شاهد بين‌المللي) به‌عنوان كرت‌هاي فرعي كشت گرديدند. شاخص‌هاي تحمل به تنش شامل GWHSI SSI,STI,TOL بود. نتايج  نشان داد كه بيشترين عملكرد دانه در تاريخ كاشت 5 خرداد با عملكرد 5737 كيلوگرم در هكتار بود كه نسبت به تاريخ كاشت اول، 41.7 درصد بيشتر بود. بالاترين عملكرد دانه مربوط به رقم هويزه با ميانگين 5606 كيلوگرم در هكتار بود كه نسبت به ارقام چمپا و عنبوري به ترتيب 34.3 و 29.6 درصد بيشتر بود. در ارزيابي شاخص‌هاي تحمل به تنش، رقم N22 و هويزه داراي بالاترين ميزان SSI و HTI، ارقام حمر و هويزه بالاترين STI و ارقام N22 و حمر كمترين TOL را نشان دادند. كمترين ميانگين شاخص تحمل (SSI) در رقم هويزه و پس از آن در رقم حمر و N22 حاصل گرديد. كمترين قدرت تحمل تنش گرما نيز در رقم چمپا مشاهده شد. بالاترين شاخص STI و كمترين شاخص TOL در ارقام حمر، N22 و هويزه به دست آمد. كمترين ميزان GDD در هر سه تاريخ كاشت در رقم هويزه و بيشترين آن در ارقام حساس به تنش گرما (عنبوري و چمپا) اختصاص داشت. به‌طوركلي رقم N22، دانيال و ارقام محلي هويزه و حمر متحمل به گرما و رقم گرده رامهرمز و ارقام بومي‌عنبوري و چمپا حساس به گرما شناخته شدند.