تجزيه گرافيكي ژنوتيپ، محيط و برهمكنش ژنوتيپ × محيط براي عملكرد روغن در گشنيز

گشنيز يكي از مهم‌ترين گياهاني است كه در صنايع دارويي استفاده مي‌شود. بررسي ژنوتيپ‌هاي مختلف گشنيز تحت شرايط محيطي متفاوت به به‌نژادگران در شناسايي ژنوتيپ‌هاي با عملكرد بالا و پايدار كمك مي‌كند. در اين راستا آزمايشي در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار تحت سه شرايط مختلف آبياري شامل آبياري نرمال (E1)، تنش ملايم (E2) و تنش شديد (E3) انجام گرفت. از روش GGE باي‌‌پلات براي بررسي 21 ژنوتيپ گشنيز در سه محيط استفاده شد. تجزيه مركب عملكرد روغن نشان داد كه اثر محيط، اثر ژنوتيپ و اثر متقابل ژنوتيپ × محيط معني‌دار بود. نتايج حاصل از روش باي‌پلات نشان داد كه مولفه اول 71.9 و مولفه دوم 24 درصد (در مجموع 95.9 درصد) از كل تغييرات را توجيه نمودند. بر اساس باي‌پلات ژنوتيپ فرضي ايده‌‌آل، ژنوتيپ‌هاي G17 و G4 از نظر هر دو عامل پايداري و ميانگين عملكرد روغن، بهتر از ساير ژنوتيپ‌ها بودند و سازگاري عمومي بالايي در همه محيط‌هاي مورد بررسي داشتند. علاوه بر آن، ژنوتيپ G18 در محيط‌هاي E2 و E3 و ژنوتيپ G9 در محيط E1 ژنوتيپ‌هاي برتر و با سازگاري خصوصي بالا بودند. بررسي و مقايسه محيط‎ها نيز نشان داد كه محيط‌هاي E2 و E3 از نظر رتبه ‎بندي، گروه‌بندي و تعيين سازگاري ژنوتيپ‌ها، كاملاً مشابه هم عمل كردند، در صورتي كه محيط E1 متفاوت از ساير محيط‌ها بود. در مجموع نتايج نشان داد كه كليه محيط‌ها داراي قابليت تمايز بالايي بودند. محيط E2 نزديك‌ترين محيط‌ به محيط ايده‌آل بود و بيشترين تمايز و بيانگري را نشان داد.