بررسي اثرات كاربرد بيوچار معدني و متيل جاسمونات بر صفات بيوشيميايي و عملكرد جو تحت شرايط تنش خشكي

خشكي يكي از مهم‌ترين تنش هاي محيطي است كه عملكرد و اجزاي عملكرد گياهان را به‌صورت چشمگيري تحت تأثير قرار مي دهد. به‌منظور بررسي اثرات سطوح مختلف بيوچار معدني و هورمون متيل جاسمونات بر رشد، عملكرد و اجزاي عملكرد جو بهاره تحت سطوح مختلف تنش خشكي آزمايشي به‌صورت گلداني به‌صورت فاكتوريل 3 عاملي در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در 5 تكرار در سال زراعي 99-1398 در گلخانه تحقيقاتي دانشگاه زنجان انجام شد. فاكتورهاي موردبررسي شامل سطح تنش خشكي در سه سطح شامل بدون تنش (در حد ظرفيت زراعي)، تنش متوسط (60 درصد ظرفيت زراعي) و تنش شديد (30 درصد ظرفيت زراعي)، كاربرد بيوچار قبل از كشت در سه سطح شامل بدون بيوچار (شاهد) و مقادير 1.5 و 3 درصد وزن خاك و همچنين محلول‌پاشي متيل جاسمونات در مرحله گلدهي در سه سطح (0، 75 و 150 ميكرومول بر ليتر) بود. شاخص‌هاي اندازه‌گيري شده شامل نشت الكتروليت، غلظت پرولين و رنگيزه‌هاي فتوسنتزي، كارايي مصرف آب و محتواي نسبي آب برگ و همچنين عملكرد اقتصادي بود. نتايج حاكي از اثر معني‌دار تيمارهاي اعمال‌شده بر اكثر اين شاخص‌ها بود. تمامي شاخص‌هاي موردبررسي در اين آزمايش ازجمله كارايي مصرف آب، محتواي نسبي آب برگ، پرولين، نشت الكتروليت، رنگيزه‌هاي فتوسنتزي و عملكرد تحت تأثير منفي تنش خشكي قرار گرفتند. بيشترين عملكرد در شرايط آبياري نرمال و تيمار 75 ميكرومول بر ليتر متيل جاسمونات و 1.5 درصد وزن خاك بيوچار به دست آمد (0.37 گرم در بوته) و كمترين ميزان عملكرد (0.19 گرم در بوته) در تنش خشكي 30 درصد ظرفيت زراعي و بدون محلول‌پاشي متيل جاسمونات ايجاد شد. به‌طور مشخص استفاده از مقادير پايين بيوچار و متيل جاسمونات باعث بهبود وضعيت گياهان تنش ديده هم در سطح تنش شديد و هم تنش ملايم نسبت به شاهد بدون تيمار شدند؛ اما افزايش سطح استفاده از اين دو ماده اثر مثبت چنداني در گياهان نداشت.