تحليل نسبت ميان تربيت اخلاقي و تلقين

آيا تربيت اخلاقي امري عقلاني عاري از تلقين است يا اين كه لزوما با تلقين اخلاقي همراه مي‌باشد؟ در پاسخ به اين پرسش‌ و نسبت ميان تربيت اخلاقي و تلقين دو ديدگاه كاملا متفاوت وجود دارد. ديدگاه مخالف تلقين، منكر هرگونه نسبتي ميان تربيت اخلاقي اصيل با تلقين است. در اين نگرش تلقين بر اساس چهار معيار قصد، روش، محتوا و پيامد صورت مي‌گيرد. در ديدگاه موافق تلقين، نقش تلقين براي تربيت اخلاقي، حياتي و اجتناب‌ناپذير است. در اين رويكرد از آن جايي كه تصديق معيار غايي اخلاقي غيرممكن است تلاش در تربيت اخلاقي مسلما رنگ و بوي تلقين دارد. فصل مشترك دو ديدگاه فوق، ناديده گرفتن شرايط سني يادگيرنده در امر تربيت اخلاقي است. پژوهش حاضر برخلاف ديدگاه مخالف تلقين، تربيت اخلاقي بدون تلقين را امري غيرممكن مي‌داند. اما از سوي ديگر با محصور كردن كاركرد مثبت و لازم تلقين به دوران اوليه رشد بچه از ديدگاه تربيت اخلاقي تلقيني نيز فاصله خواهد گرفت. مطابق اين ادعا، از آن‌جايي كه بچه در مراحل اوليه رشد خود فاقد قواي انتقادي و استدلالي لازم براي فهم و پذيرش و تبعيت از يك معيار اخلاقي است، تربيت اخلاقي در اين دوره‌ با تلقين درآميخته است. اين نوع تلقين، تاثير‌گذاري بر تمايلات، عادات و انتظارات بچه است كه منجر به شكل‌گيري تعهد اخلاقي نزد او خواهد شد. لذا تلقين اصول اخلاقي در دوران بچگي ناقض تفكر و سنجش نقادانه قضاوت‌هاي اخلاقي در دوره رشد و بلوغ فكري او نخواهد بود.