بررسي تطبيقي شُكر و كفران نعمت در قرآن و مثنوي معنوي (عوامل، نتايج و مراتب)

شكرگزاري در برابر نعمت‌هاي الهي و پرهيز از كفران نعمت، از مفاهيم مهم در اخلاق اسلامي است كه متأسفانه امروزه با رواج سبك زندگي مادي در بين مردم كم‌رنگ شده است. بر اساس آموزه‌هاي اخلاقي در سبك زندگي اسلامي، شكرگزاري و قدرشناسي از نعمت‌هاي خدا، تأثير ويژه‌اي در رشد و تكامل معنوي انسان دارد و در مقابل آن، ناسپاسي و كفران نعمت از خصوصيات ناپسندي است كه منجر به سقوط و تباهي بشر مي‌شود. در پژوهش حاضر كه به شيوه‌ي توصيفي- تحليلي انجام شده است، مفهوم «شكر» و در مقابل آن «كفران نعمت» بر اساس آيات قرآن كريم به عنوان مهم‌ترين متن ديني مسلمانان و مثنوي معنوي به عنوان يكي از مهم‌ترين متون ادبيات عرفاني بررسي مي‌شود تا در نهايت راهي به سوي فهم عميق‌‌تر و درك كامل‌‌ترِ اين دو مفهوم گشوده شود. در همين راستا نتايج پژوهش نشان مي‌دهد كه از ديدگاه قرآن و مثنوي، مؤثرترين عوامل شكرگزاري: يادآوري دائمي نعمت‌هاي خدا و برخورداري از توفيق الهي است و عوامل تأثيرگذار در كفران نعمت: غفلت از نعمت‌ها، ضعف شخصيت و نظر استقلالي به اسباب است. مهم‌ترين نتايج شكرگزاري نيز افزايش معرفت و تقرب به خدا، فزوني نعمت، پاداش الهي، احساس آرامش و رشد ساير فضايل اخلاقي است. همچنين از مراتب شكرگزاري مي‌توان به شكرگزاري زباني، قلبي و عملي، سپاسگزاري از مخلوقات و شكرگزاري در بلايا اشاره نمود.