انگيزش اخلاقي، جهات تناسب، و برخي دلالت‌هاي فلسفه ‌ديني آن‌ها

«انگيزش اخلاقي» يكي از مفاهيم مهم و پركاربرد در فلسفه اخلاق است. انگيزش اخلاقي با «دلايل فعل» و «حكم اخلاقي» كه دو اصطلاح كليدي در فلسفه اخلاق هستند، ارتباطي وثيق دارد. انسان‌ها اغلب افعال خود را از روي دلايل انجام مي‌دهند و دلايل انگيزشي يكي از آن دلايل هستند. انسان‌ها هم‌چنين احكام اخلاقي صادر مي‌كنند و «انگيزش» چيزي است كه احكام را به افعال پيوند مي‌زند. فيلسوفان اجماع دارند كه فاعل براي انجام فعل بايد ابتدا به سوي آن برانگيخته شود. نظريه غالب، مشهور به «نظريه هيومي»، دو حالت روان‌شناختي «ميل» و «باور» را عامل انگيزش فاعل به فعل مي‌داند. براساس انديشه «جهات تناسب» كه مورد پذيرش غالب فيلسوفان ذهن، فعل و اخلاق است، ميل يك حالت روان‌شناختي ذاتاً انگيزشي با جهت تناسب عالم با ذهن است و باور هم حالت ديگر ذاتاً شناختي با جهت تناسب ذهن با عالم است. برخي از فيلسوفان اخلاق منكر اطلاق و كليت نظريه هيومي شده‌اند و دست‌كم تعدادي از باورهاي اخلاقي را شناختي‌-‌انگيزشي و داراي دو جهت تناسب مي‌دانند. ديدگاه فيلسوفان اخير مي‌تواند به باورهاي ديني هم توسعه پيدا كند. دراين‌صورت، دست‌كم برخي از باورهاي ديني و جملات تعبير كننده از آن‌ها دو جهت تناسب خواهند داشت. پذيرش اين ديدگاه، در نهايت، ما را به ارائه رويكردهايي جديد و دو وجهي به معرفت‌شناسي ديني و زبان ديني خواهد رساند.