ارزيابي برخي ويژگي‌هاي فيزيكي شانزده ژنوتيپ زرشك بومي ايران

زرشك‌ها (Berberis spp.) گروه بزرگي از درختچه‌هاي خاردار هميشه‌سبز يا خزان‌دار متعلق به خانواده زرشك (Berberidaceae) هستند كه به دليل كاربردهاي متعدد از قبيل مصارف خوراكي، خواص دارويي اندام‌هاي مختلف آن‌ها در پزشكي و همچنين به عنوان گياهان زينتي از اهميت ويژه‌اي برخوردارند. گونه‌هاي زرشك با توجه به تنوع زيادي كه دارند، يكي از ذخاير توارثي گياهي ارزشمند كشورمان محسوب مي‌شوند. يكي از اقدامات اوليه در مورد به‌نژادي و بهبود كيفي محصول زرشك بي‌دانه، شناسايي و جمع‌آوري انواع ژنوتيپ هاي وحشي بي دانه و دانه دار زرشك‌ مي‌باشد. ‌در پژوهش حاضر شانزده ژنوتيپ زرشك بومي ايران (زرشك بي‌دانه و پانزده ژنوتيپ دانه‌دار) از لحاظ برخي خصوصيات فيزيكي ارزيابي گرديد. دامنه مقادير اين صفات شامل طول خوشه (6.29 - 1.67 سانتي متر)، تعداد حبه در خوشه (23.90- 4.67 عدد)، طول حبه (11.87- 7.66 ميلي متر)، قطر حبه (7.39- 4.74 ميلي متر)، تعداد بذور سالم (1.73- 0 عدد)، تعداد بذور سقط شده (3.27- 0 عدد) در حبه، وزن صد حبه تازه (30.72- 10.89 گرم) و خشك (10.00- 3.32 گرم)، درصد گوشت (98.17- 51.93 درصد) و درصد بذور (48.07- 1.50 درصد)، درصد آّب‌ميوه (71.87- 51.22 درصد)، درصد رطوبت (11.84- 8.20 درصد) و شاخص‌هاي رنگ L (38.13- 22.83)، a (37.76- 2.31) و b (21.52- 3.23-) تعيين شد. رنگ ميوه ژنوتيپ‌هاي زرشك مورد بررسي بسيار متنوع و از رنگ نارنجي تا قهوه‌اي و آبي تيره متغير بودند. ژنوتيپ 2-5 بيشترين شباهت را از لحاظ ويژگي‌هاي فيزيكي به زرشك بي‌دانه داشت. در مجموع مي‌توان اظهار نمود كه ژنوتيپ‌هاي زرشك مورد بررسي از نظر خصوصيات ميوه (رنگ، ابعاد حبه، درصد گوشت و بذر و غيره) تنوع قابل توجهي داشته و مواد ژنتيكي ارزشمندي جهت پژوهش‌هاي به‌نژادي آينده در زمينه بهبود خصوصيات كمي و كيفي ريزميوه زرشك مي‌باشند.