«آيين بلاگرداني»: بازخواني داستان ذبح گاو بني‌اسرائيل براساس اسطوره‌هاي پيشازرتشتي، عهد عتيق و قرآن كريم

يكي از داستان‌هاي رمزآلود قرآن داستان گاو بني‌اسرائيل است كه مشابه آن در عهد عتيق نيز ذكر شده است. با توجه به اشتراك هر دو كتاب در كليت اين داستان و نيز توجه به سياق تنها كاربرد قرآني آن در سوره مدني «بقره» كه خطاب به يهوديان مدينه است، اين داستان مي‌بايست هم براي مخاطبان قرآن شناخته‌شده باشد و هم براي يهوديان. با مفروض گرفتن اين امر، اينكه چرا از ميان تمامي حيوانات، گاو اين چنين اهميت يافته و علت دستور به ذبح آن و ارتباط آن با قتل چيست و اساساً بازگويي اين واقعه در قرآن با چه هدفي و براي ابلاغ چه پيامي است، نيازمند آن است به بررسي اسطوره‌هاي اقوام باستان بپردازيم و از آنجا با واكاوي خصائص چنين ذبح‌هايي، راهي براي پاسخ به پرسش‌هاي فوق بيابيم. مي‌توان با رويكردي بين‌الادياني و با تكيه بر مجموع مستندات ادعا كرد: دستور به ذبح گاو مذكور، بيش از آنكه قرباني آييني براي تقرب باشد، مطابق آيات تورات نوعي «بلاگرداني» از زمين مادر است كه برگرفته از سنت‌هاي پيشازرتشتي، براي دفع شرور انجام مي‌گرفت. در روايت توراتي ماجرا، زمين مادر و در روايت قرآني آن گاو ماده حائز اهميت شده‌اند كه هر دو نمود يك چيز (يعني رزق و بركت) به‌شمار مي‌آيند. قرآن با بازگويي اين واقعه، علاوه بر آنكه ماهيت دروني قوم يهود را در عناد با الله افشا مي‌سازد، درك پيشااسلامي اين باور را هم هدف انتقاد قرار داده و تمام ويژگي‌هاي الوهي كه مخاطبانش براي اينگونه آيين‌ها و اينگونه عناصر (زمين مادر ـ گاوماده) قائل بودند، را يكسره به الله بازمي‌گرداند.