بررسي تنوع مورفولوژيكي و فيتوشيميايي جمعيت‌هاي مختلف گوش‌بره (Phlomis olivieri Benth.) در استان همدان

جنس Phlomis از تيرۀ Lamiaceae حدود 113 گونه را در جهان شامل مي شود. براساس آخرين گزارش، جنس Phlomis داراي 20 گونه و 3 هيبريد در ايران است كه 9 گونۀ آن، انحصاري ايران هستند. گياه Phlomis olivieri Benth. از گونه هاي بومي ايران است. گونه هاي مختلف Phlomis در طب سنتي، براي درمان برخي بيماري ها ازجمله زخم معده، ديابت و التهاب مورد استفاده قرار گرفته است. اين پژوهش، به ‌منظور ارزيابي تنوع مورفولوژيكي و فيتوشيميايي 11 جمعيت گياه گوش بره، در سال 1400 در مناطق مختلف استان همدان به اجرا درآمد. براساس نتايج به دست آمده، بيشترين وزن تر و وزن خشك سرشاخه گل دار (6.96 و 3.48 گرم) و همچنين بيشترين وزن تر و وزن خشك گياه (به ترتيب 11.77 و 5.86 گرم) به جمعيت كوهاني تعلق داشت. بلندترين طول گل آذين (24.2 سانتي‌متر) مربوط به جمعيت جوزان و كوتاه ترين طول گل آذين (8.9 سانتي‌متر)  مربوط به جمعيت گاماسياب بود. بيشترين قطر ساقه (4.45 ميلي متر) در جمعيت گرين مشاهده شد. بيشترين ارتفاع گياه (49.4 سانتي‌متر) مربوط به جمعيت راهدارخانه بود كه با جمعيت‌ گرين، تفاوت معني‌داري نداشت (p 0.05) و كمترينِ آن، مربوط به جمعيت گرمك (31 سانتي‌متر) بود كه با جمعيت گاماسياب (33.50 سانتي متر) اختلاف معني داري نداشت. همچنين، 31 تركيب در اسانس شناسايي شد كه كاريوفيلن، ژرماكرن دي، و اي ـ بتا ـ فارنسن، بيشترين درصد اجزاي تشكيل دهنده اسانس را به خود اختصاص دادند. در اين مطالعه، بيشترين اسانس (0.04 درصد) از منطقه كوهاني به دست آمد كه در بين جمعيت هاي مورد مطالعه، داراي كمترين ارتفاع از سطح دريا بود. بنابراين به نظر مي رسد كه عوامل محيطي نيز همانند عوامل ژنتيكي، در ايجاد تنوع در خصوصيات مورفولوژيكي و فيتوشيميايي اين گياه مؤثر بوده اند.