اثر نوع ‌آبياري با تركيب فاضلاب تصفيه‌شده و آب شور بر جذب برخي فلزات سنگين در دانه جو

كمي منابع آب و بارندگي از جمله مشكلات پيش‌روي كشاورزي در مناطق گرم و خشك است. لذا، هدف پژوهش حاضر، بررسي اثر سطح آبياري با فاضلاب تصفيه‌شده و آب شور بر تجمع آلومينيوم، منگنز و آرسنيك در دانه جو رقم گوهران است. عوامل آزمايش شامل سطح آبياري (100، 70 و 50% نياز آبي) و نوع آب (آبياري جداگانه، اختلاط‌شده و يكي در ميان با فاضلاب تصفيه‌شده و آب شور چاه) در سه تكرار بود. آماده‌سازي زمين و كشت دانه‌هاي جو در سال زراعي 1398 در اراضي كشاورزي تصفيه‌خانه فاضلاب شهر بيرجند انجام گرفته و پس از رسيدن محصول، دانه‌هاي جو جداسازي و هضم شده و غلظت منگنز، آلومينيوم و آرسنيك آن اندازه‌گيري شد. نتايج نشان داد كه غلظت آرسنيك جو در تمامي تيمارها ناچيز بوده و دامنه تغييرات منگنز بين 68.4 و 96.5 و آلومينيوم آن بين 39 تا 115.2 ميلي‌گرم بر كيلوگرم بوده كه منطبق بر استاندارد خوراك دام است. در اين راستا، غلظت منگنز و آلومينيوم در تيمار آبياري يكي‌درميان به‌ترتيب 79.4 و 53.7 و در تيمار آبياري اختلاطي 78.3 و 52.1 ميلي‌گرم بر كيلوگرم بوده كه تفاوت معني‌داري بين آن‌ها در سطح آماري 5 درصد مشاهده نشد. كم‌آبياري در تمامي تيمارها موجب افزايش تجمع منگنز و در تمامي تيمارها به جز آبياري با فاضلاب تصفيه‌شده و آبياري يكي‌درميان سبب افزايش جذب آلومينيوم در دانه گرديد. با تغيير رژيم آبياري از 50% نياز آبي به 100%، نقش شوري آب در تجمع فلزات كاهش و نقش مواد آلي فاضلاب تصفيه‌شده افزايش يافت. نتايج اين مطالعه به لحاظ اثر گذاري سطح آب آبياري و مثبت بودن آبياري يكي در ميان و اختلاطي با فاضلاب تصفيه‌شده و آب شور در كاهش تجمع فلزات سنگين در دانه جو، به‌عنوان دو راه‌كار مديريتي كم هزينه، راهنماي مناسبي در استفاده ايمن از اين آب‌هاي نامتعارف در كشاورزي است.