ارزيابي سازه هاي آبخيزداري در ترسيب رسوب‌ آبخيزهاي خور–سفيدارك، فشند و عظيميه، استان البرز

هدف از اين پژوهش ارزيابي‌كردن اثربخشي اقدام‌هاي آبخيزداري با اندازه‌هاي كَمّي به‌دست‌آمده از پژوهش‌هاي ميداني در آبخيزهاي خور–سفيدارك، فشند و عظيميه، و دادن نتيجه‌ي روشني از اندازه‌ي رسوب مهارشده و تقويت پوشش گياهي آبگيرهاي پشت سازه ها است. ارزيابي ميداني سازه هاي آبخيزداري نشان داد كه از دهه‌ي 1370 به‌بعد در مجموع 652 سازه‌ي تور-سنگي، 20 سازه‌ي سنگي-ملاتي، 533 سازه‌ي خشكه چين، و 15 بندخاكي ساخته شده است. سازه هاي سنگيملاتي بيش‌ترين پايداري و كم‌ترين نياز به بازسازي (92%) داشت. 80% از سازه هاي تور-سنگي و 83% از سازه هاي خشكه چين در اين آبخيزها سالم بود. بررسي رسوب‌گذاري در آبگيرهاي پشت سازه هاي آبخيزداري در منطقه نشان داد كه در مجموع 332100 مترمكعب رسوب در سازه ها ته‌نشين و تثبيت، و از برده‌شدن آن به منطقه‌هاي مسكوني روستايي و شهري جلوگيري شده‌است. از اين اندازه‌ 45960 مترمكعب در بندهاي خاكي و 286140 مترمكعب در سازه هاي سنگي ملاتي، تور-سنگي و خشكه چين ته‌نشين شده‌است. شاخص حجم رسوب به حجم سازه در سازه هاي تور-سنگي، سنگي ملاتي، و خشكه چين به‌ترتيب 4/4، 15/3 و 1 بود. ارزيابي بخش توسعه ي پوشش گياهي و درختي آبگيرهاي پشت سازه هاي آبخيزداري نشان داد كه در آبگيرهاي پشت سازه هاي تور-سنگي 4880 نهال (97% از كل نهال هاي پشت سازه ها) رشد كرد و گسترش يافت. پيشنهاد مي شود سازه هاي تور-سنگي براي جلوگيري از تخريب‌شدن در بسترهاي غيرسنگي و با روكش سنگي ملاتي ساخته شود.