نقد كنايه هاي قاموسي و زباني و ابداعي در صد سال شعر محاوره اي فارسي (1300 تا 1400 شمسي)

زمينه و هدف: كنايه يكي از ابزارهاي ادبي است كه توسط مردم ساخته ميشود و به همين دليل با زبان عاميانه در شعرهاي محاوره اي سازگاري فراواني دارد. بررسي خصوصيّات كنايه در شعرهاي محاوره اي قرن گذشته كه از لحاظ تاريخي در دوره هاي انقلاب مشروطه، حكومت پهلوي و عصر انقلاب اسلامي واقع ميشود، نشان ميدهد اين صنعت نزد شاعران محاوره سراي مزبور كاربرد فراواني داشته است. روش مطالعه: داده هاي ضروري براي انجام اين پژوهش از طريق مطالعه در منابع كتابخانه اي بدست آمده است. سپس اين داده ها با شيوۀ توصيفي-تحليلي بررسي شده است. يافته ها: شعر محاوره اي دورۀ پهلوي دو برابر بيش از دوره هاي قبل و بعد آن تصويري است و در شعرهاي محاوره اي معاصر فارسي پركاربردترين صورت خيال «كنايه» است. زبان شعر محاوره اي عصر پهلوي كناييتر از ديگر دوره هاست. با توجّه به گوناگوني انواع كنايه براساس جايگاه آن نزد مردم و وضوح و خفاي كنايه ها، انواع «زباني» و «قاموسي» -كه به دليل دانش زمينه ايِ مخاطب از آنها عموماً در گروه ايما قرار دارند- با سادگي و مردمي بودن شعر محاوره اي تناسب بيشتري دارند. هرچند سادگي فهم كنايه ها در هر سه دوره بارز است، اين صفت در كنايه هاي عصر مشروطه بيش از دو دورۀ بعد وجود دارد. نتيجه گيري: شعر محاوره اي كه شعري مردمي است با استفاده از ظرفيّت ادبي ابزار كنايه ارتباط بيشتر و آسانتري با مخاطب برقرار ميسازد و چنانچه شاعر محاروه سرا علاوه بر كنايه از ضرب‌المثل هم كمك بگيرد، شدت تأثيرگذاري كلام شاعر بسيار افزايش خواهد يافت و اين شگردي است كه شاعران محاوره سرا در طول يكصد سال اخير (1300 تا 1400ش.) از آن بهره گرفته اند.