سبك‌شناسي قصايد ميرزا سيديحيي مدرس متخلص به فدايي يزدي

زمينه و هدف: ميرزا سيديحيي مدرس متوفاي (1282 هـ . ق) متخلص به فدايي يزدي از شخصيتهاي علمي و ادبي عصر قاجار است كه آثار متعددي در نظم و نثر به زبان فارسي و عربي دارد. ديوان او مجموعه اي از غزليات، قصايد، مثنويات، قطعات و رباعيات است. علاوه برآن دو منظومه به زبان عربي دارد. اين مقاله به بررسي ويژگيهاي سبكي و محتوايي قصايد او از جنبه هاي زباني، لغوي، نحوي، ادبي و فكري اختصاص يافته است. هدف از اين بررسي، دستيابي به ميزان توانايي شاعر بعنوان يكي از قصيده سرايان دوره بازگشت ادبي است. روش مطالعه: پژوهش حاضر بر مبناي روش توصيفي-تحليلي با ابزار كتابخانه اي انجام شده كه محدوده و جامعه موردمطالعه آن نسخه خطي معتبر به خط خود شاعر محفوظ در كتابخانه شخصي سيد يحيي مدرسي ميباشد. يافته ها: فدايي يزدي در سرودن قصايد مدحي توانايي خود را به اثبات رسانده و مهارت وي در تصويرسازيهاي تشبيهي و استعاري در مقدمه قصايد است. زبان شعر او سرشار از صنايع ادبي زيباست و كاربرد فنون بيان بويژه تشبيه حسي به حسي و آرايه هاي بديعي موازنه و تلميح بسامد بالايي در آن دارد. انتخاب بحر مجتث و رمل موجب تناسب وزن با محتوا شده و بهره گيري از قافيه هاي ثقيل عربي از شاخصه هاي شعر اوست. بلحاظ فكري درونمايه اصلي قصايد او مدح است و ممدوح اصلي او بزرگان دين بخصوص حضرت علي (ع) است. در محتواي قصايد فدايي يزدي توصيف طبيعت و معشوق، همچنين گله از روزگار و اظهار يأس و نااميدي جلوه گر است. نتيجه گيري: فدايي يزدي قصيده سرايي توانمند بوده است. از ويژگيهاي برجسته شعر وي كاربرد فراوان واژه ها و تركيبات زبان عربي است كه گاهي خواننده را در فهم معاني شعر دچار مشكل ميكند. او مانند شعراي همعصر خويش به سبك خراساني و تقليد از متقدمان پرداخته و در انتخاب وزن، قافيه و مضامين به شعر آنها نظر داشته است و بخوبي ويژگيهاي شعري قصيده سرايان پيشين را شناخته و توانسته است ويژگيهاي زباني، ادبي و فكري آنان را در قصايد خود منعكس كند.