هرمنوتيك خطابي و نقش مباحث تفسيري دانش اصول فقه در حقوق ايران

از هم‌افزايي هرمنوتيك فلسفي گادامر و منطق خطابي پرلمان، الگويي در روش‌شناسي دانش حقوق ظهور يافت كه مي‌توان از آن به هرمنوتيك خطابي ياد كرد. بر اساس اين الگو، در رسيدگي‌هاي قضايي، عدالت مفهومي راهنما براي اشراق نتيجه بر دل مفسر است كه در يك تبادل مكالمه، بازفهم مي‌شود و معيار تشخيص آن در شرايط نامشخص، اقناع وجدان مخاطبان متعارف است. بعد از فهم هرمنوتيكي نتيجه، كار حقوق‌دان چيزي جز توجيه آن با ابزار‌هاي خطابي براي اقناع مخاطبان نيست تا باور كنند او تصويري يقيني از واقعيت ارائه مي‌دهد. در اين الگو، به‌كارگيري آداب تفسيري دانش اصول فقه كه در آن مادهٔ قضايا در نتيجه‌گيري استدلال مداخله‌اي ندارد، پذيرفته نمي‌شود. به‌دليل شكل‌گيري اين الگو بر پايهٔ پرسمان اعتباريات در علوم انساني، اين پژوهش با ‌روش توصيفي‌تحليلي بر پايهٔ نظريهٔ ادراكات اعتباري فيلسوفان مسلمان، پيش‌شرط‌هاي طرح‌شده براي پذيرش اين الگو در حقوق ايران را ارزيابي و كاربرد اصول‌فقه را در حقوق تبيين مي‌كند. اصول فقه روش‌شناسي كشف اعتبارات شارع است و مباحث تفسير الفاظ آن، چيزي جز تبيين سنت و بناي عقلا نيست كه نقطهٔ شروع فهم و يكي از عناصر تشكيل‌دهندهٔ افق ذهن مفسر و افق معنايي متن و از نقاط امتزاج اين دو افق است.