كاربست رويكرد مشاركتي در شناسايي زيرآبخيزهاي بحراني از نظر پتانسيل توليد سيلاب در آبخيز چشمه‌كيله، استان مازندران

كاربست رويكرد مشاركتي در سامانه‌ آبخيز و تلفيق آن با مسائل اقتصادي-اجتماعي، از مهم‌ترين مؤلفه‌ها در بهره‌برداري و حفاظت از آبخيزها است. از اين‌رو، پژوهش حاضر به‌دنبال بررسي ضرورت مديريت بين‌بخشي و بهره‌مندي از اجماع‌ نظر گروداران اصلي با استفاده از الگوريتم‌هاي نظريه‌ بازي‌ها به‌منظور اولويت‌بندي زيرآبخيزهاي چشمه‌كيله واقع در شهرستان تنكابن است. در پژوهش حاضر، به‌منظور گردآوري داده و اطلاعات در ارتباط با پتانسيل توليد سيلاب از مصاحبه‌هاي نيمه‌ساختاري بهره گرفته شد. گروداران شامل بهره‌برداران محلي، نهادهاي سياست‌گذاري و نيز سازمان اجرايي بودند. براي اولويت‌بندي زيرآبخيزها از الگوريتم‌هاي مبتني بر نظريه‌ بازي‌ها شامل الگوريتم Condorcet، امتيازدهي Borda و چانه‌زني Fallback استفاده شد. در ابتدا اولويت‌بندي هر يك از گروه‌هاي سه‌گانه گرودار مورد تحليل قرار گرفت و سپس نتايج مربوط به اجماع نظر گروداران و مقايسه‌ آن با تصميمات بين‌بخشي مورد بررسي قرار گرفت. بر اساس يافته‌هاي پژوهش، با مقايسه دو به دوي اولويت‌هاي گروداران و اختلاف‌نظرها بين بخش‌هاي مردمي، نهادي و سياست‌گذاري مي‌توان گفت كه در الگوريتم Condorcet، ميزان اختلافات در رأي‌دهي بهره‌برداران محلي با نهادهاي سياست‌گذاري، بهره‌برداران محلي با سازمان اجرايي و نهادهاي سياست‌گذاري با سازمان اجرايي به‌ترتيب 33/33، 66/67 و 80 درصد بوده است. اين در حالي است كه اين اختلاف‌نظرها بر اساس الگوريتم‌هاي امتيازدهي Borda و چانه‌زني Fallback به‌ترتيب 53/33، 66/67 و 93/33 درصد است. در هر سه الگوريتم ميزان اختلاف‌نظرها بين دو گروه بهره‌بردار محلي و نهاد سياست‌گذاري كم‌تر بوده است و به نوعي نظرات آن‌ها نزديك به‌هم بوده و با بخش سازمان اجرايي اختلافات بالايي داشتند. هم‌چنين، بين اجماع نظر نهايي و نظرات بين‌بخشي و بين‌نهادي، اولويت‌بندي متفاوت‌تري از نظر پتانسيل توليد سيلاب مشاهده شد. به‌طور كلي مي‌توان گفت كه بهره‌مندي از نظرات ذي‌نفعان و گروداران درگير در آبخيز براي تصميم‌گيري و تصميم‌سازي بهينه و كارآمد و نيل به اهداف توسعه پايدار و مديريت جامع آبخيز ضروري است. پيش‌نهاد مي‌شود كه در پژوهش‌هاي آتي، براي تصميم‌گيري بهينه در سامانه آبخيز، مسائل سياسي، اقتصادي، اجتماعي، زيرساختي و فناوري، محيط‌زيستي و قانوني آبخيز جزئي‌سازي شده و با نظرات گروداران اصلي تركيب شود.