تأثير كود‌هاي زيستي و شيميايي و محلول‌پاشي اسيد ساليسيليك بر عملكرد و برخي صفات فيزيولوژيك گندم تحت شرايط تنش خشكي

گندم (Triticum aestivum L.) يكي از محصولات مهم و راهبردي در سراسر جهان است. امروزه آسيب‌هاي اقتصادي واثرات مخرب زيست‌محيطي ناشي از استفاده بي رويه از كود‌هاي شيميايي در كشاورزي در سطح جهاني شناخته شده‌اند. در حال حاضر، از كود‌هاي زيستي به‌عنوان جايگزيني براي كود‌هاي شيميايي بر اساس اصول زيست‌محيطي كشاورزي پايدار و تحمل گياهان به تنش استفاده مي‌شود. اسيد‌ ساليسيليك يك تركيب فنلي طبيعي است كه در كاهش اثرات مضر ناشي از تنش‌هاي غيرزنده محيطي و تنظيم فرآيند‌هاي فيزيولوژيكي حياتي گياهان نقش دارد. به‌منظور بررسي اثر تغذيه كودي و محلول‌پاشي اسيد ساليسليك بر تحمل گندم رقم چمران دو به تنش‌‌ خشكي آزمايشي به‌صورت اسپليت پلات فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سال زراعي 99-1398 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه لرستان با‌: عرض جغرافيايي 33 درجه و 26 دقيقه شمالي، طول جغرافيايي 45 درجه و 17 دقيقه شرقي، و ارتفاع 1210 متري با آب و هواي نيمه خشك، ميانگين بارندگي سالانه 8/462 ميلي‌متر، ميانگين تبخير سالانه 52/1842 ميلي‌متر و ميانگين دماي سالانه 16.6 درجه سانتي‌گراد‌، در سه تكرار انجام شد. كرت اصلي شامل سطوح آبياري در دو سطح عدم تنش (100 درصد ظرفيت زراعي) و تنش خشكي (50 درصد ظرفيت زراعي) و كرت‌هاي فرعي شامل كود در پنج سطح شامل عدم مصرف كود زيستي + 50 درصد كود شيميايي، كاربرد 100 درصد كود شيميايي، مصرف بذرمال كود زيستي نيتروكسين‌+‌50 درصد كود شيميايي، مصرف بذرمال مايكوريز‌+‌50 درصد كود شيميايي، مصرف همزمان كود‌هاي زيستي (نيتروكسين‌+مايكوريز)‌ + ‌50 درصد كود شيميايي، و تيمار محلول‌‌پاشي در دو سطح (محلول‌‌پاشي با آب و محلول‌پاشي با غلظت يك ميلي‌‌مولار اسيد ساليسليك) بود. نتايج نشان داد كه تنش خشكي سبب افزايش پروتئين دانه و مالون‌دي‌آلدئيد و كاهش ديگر صفات مورد ارزيابي شد. تيمار تغذيه كودي و تيمار محلول‌پاشي اسيد ساليسليك هركدام به تنهايي سبب افزايش صفات مورد ارزيابي و كاهش ميزان مالون‌دي‌آلدئيد نسبت به عدم مصرف كود زيستي+50 درصد كود شيميايي و عدم محلول‌پاشي اسيد ساليسيلك (شاهد) شدند. تيمار تركيبي كودزيستي (نيتروكسين+مايكوريز)‌+ 50 درصد كود شيميايي و اسيد ساليسليك توانست اثر تنش خشكي را در صفات مورد ارزيابي اين پژوهش بر گندم رقم چمران دو كاهش دهد. به‌طور‌كلي مي‌توان نتيجه گرفت كاربرد كودزيستي (نيتروكسين‌+‌مايكوريز) + 50 درصد كود شيميايي و محلول‌‌پاشي اسيد ساليسيليك مي‌تواند به عنوان يك كود موثر و جايگزين به منظور كاهش مصرف كودهاي شيميايي و كمبود آب در شرايط خرم‌آباد در جهت كشاورزي پايدار عمل كند. كليدواژه‌ها: تغذيه گياه، سطوح آبياري، رتگيزه فتوسنتزي، مالون‌دي‌‌آلدئيدگندم (Triticum aestivum L.) يكي از محصولات مهم و راهبردي در سراسر جهان است. امروزه آسيب‌هاي اقتصادي واثرات مخرب زيست‌محيطي ناشي از استفاده بي رويه از كود‌هاي شيميايي در كشاورزي در سطح جهاني شناخته شده‌اند.