خاستگاه تعدد گنبدخانه در مسجد جامع سمرقند (بي‌بي‌خانم)

مسجد بي‌بي‌خانم سمرقند با چهارايوان و سه گنبدخانه در يك ميانسرا از آثار مهم دورۀ تيمور است كه كمتر به چند گنبدخانه‌اي بودن آن توجه شده. براي يافتن ريشه هاي طرح مسجد كه هدف پژوهش است، ضمن بررسي متون تاريخي دوره تيموري با استفاده از روش تفسيري- تاريخي و بررسي پژوهش هاي معاصر و قياس آن‌ها با هم به روش استدلال منطقي،  به اين سوالات بايد پاسخ داد كه الگوي مسجد بي بي خانم را در كجا مي توان يافت؟ و چه نمونه هاي ديگري با اين ساختار وجود دارد؟ متون تاريخي به بازديد تيمور از مسجد جهان پناه دهلي، حمل مصالح براي ساخت مسجد از هند اشاره كرده اند و ازطرفي وجود تجارب بناهاي چهارايوانيِ سه گنبدخانه اي مانند رباط شرف و رباط ماهي در پيش از اين، بعلاوه گرايش عظمت گراي به ارث رسيده از دوره ايلخانان و گنبدخانه هاي رفيع مقابل هم در بناهاي آن دوره مجموعا مي‌تواند ايده هاي اصلي طراحي مسجد جامع سمرقند را تدوين كرده باشد. اين طرح براي مسجد در ايران مورد اقبال قرار نگرفت و بجز در جامع عباسي در دوقرن بعد تكرار نشد. عملكرد گنبدخانه هاي جانبي بي بي خانم و جامع عباسي عبادي و در بناي جهانپناه، همچون جامع يزد كه درپيش از آن ساخته شده ارتباطي است.