ارزيابي و نقد مباني عقيده پيناك در «تغييرپذيري خداوند» بر مبناي كلام اماميه

ارتباط خداوند با انسان (و لوازم آن) همواره از مباحث مناقشه‌انگيز در ميان الهي‌دانان بوده است. از مهم‌ترين شعب اين بحث، مسئله «تغييرپذيري» خداوند است. پيناك (از بنيان‌گذاران الهيات گشوده) معتقد است از آنجا كه ـ بنا بر كتاب مقدس ـ خداوند همواره با جهان در ارتباط بوده است و همچنين تدبير جهان متغير منطقاً نيازمند مدبري است كه بتواند در شرايط متغير تدبير مناسبي داشته باشد، ناگزير خداوند بايد موجودي تغييرپذير باشد. اين مسئله در كلام اماميه به گونه‌اي ديگر تبيين شده است. از ديدگاه متكلمان اماميه اگرچه خداوند هر لحظه با مخلوقات در ارتباط بوده و متولي تدبير جهان متغير است، لكن اين امر منجر به تغييرپذيري او نمي‌شود. در واقع خداوند در عين تغييرناپذيري، به اقتضاي شرايط، گاه برخي امور را مقدم يا مؤخر مي‌نمايد و اين ظهور جديد، نه در ذات خداوند، بلكه در تحقق خارجي امور (افعال او) است. در اين مقاله، مؤلف با روش توصيفي- تحليلي در صدد ارزيابي مباني عقيده پيناك در تغييرپذيري خداوند بر مبناي كلام اماميه است.