آسيب‌پذيري مطلوبيت در برابر شوك‌هاي اقتصادي: شواهدي از خانوارهاي استان‌هاي ايران

چكيدهيكي از مسائل مورد توجه اقتصاددانان درچند دهه اخير، مباحث مربوط به شوك‌ها و اثرات آن‌ها بر رفتار خانوار بوده است. با توجه به اثرگذاري بالاي متغيرهاي اقتصادي روي رفتارهاي خانوار كه غالباً با مطلوبيت سنجيده مي‌شود؛ شوك‌هاي اقتصادي باعث ايجاد تغييراتي در اين بخش خواهند شد. مقاله حاضر در وهله اول مطلوبيت خانوار هر استان را استخراج كرده و سپس به بررسي اثرات شوك‌هاي حاصل از متغيرهاي كلان اقتصادي بر آن طي دوره 1398-1380 مي‌پردازد. نتايج به دست آمده نشان داد كه اثر شوك تورمي بر مطلوبيت خانوار، مثبت و براي اكثر استان‌ها معنادار است. با اين وجود، پس از چند دوره، اثر شوك تورمي براي بيشتر استان‌ها از بين مي‌رود. همچنين، شوك مخارج دولت و شوك نرخ ارز داراي اثري مثبت و معناداري بر مطلوبيت خانوار هستند. درنهايت، طبق يافته‌ها، شوك درآمد نفتي بر مطلوبيت خانوار ابتدا اثر منفي و معنادار داشته؛ اما رفته‌رفته از مقدار اثر منفي آن كاسته شده است. همچنين، نتايج حاصل از محاسبه كشش مطلوبيت نهايي مصرف نشان مي‌دهد كه اين متغير در بازه زماني پژوهش روند كاهشي داشته است كه بيانگر كاهش دخالت دولت و سياست‌هاي اجراي آن در كاهش نابرابري و توزيع درآمد در استان‌هايي با درآمد كمتر مي‌باشد؛ بنابراين، لازم است برنامه‌ريزان به منظور بهبود شرايط به وجود آمده در سياست‌گذاريشان تجديدنظر نمايند و به گروه‌ها و استان‌هاي با درآمد كمتر توجه بيشتري داشته باشند. علاوه بر اين، نتايج بيانگر كاهش مطلوبيت خانوار طي چند سال اخير است كه يكي از دلايل اصلي آن وجود تحريم‌ها و نوسانات متغيرهاي اقتصادي حاصل از آن مي‌باشد كه نيازمند توجه ويژه است.