واكاوي ديدگاه رزاليند گويين درباره ساختار عهد در قرآن

آموزه عهد يكي از مهمترين آموزه‌هاي ديني است كه در اديان مختلف به‌صورت برجسته‌اي جلوه كرده است. عهد در يهوديت و مسيحيت به قدري مهم است كه از كتاب مقدس اين دو دين با عنوان عهد عتيق و عهد جديد ياد مي‌شود. در قرآن كريم نيز بر مسئله عهد ميان خداوند و انسان‌ تأكيد شده، از بندگان خواسته مي‌شود كه به عهد خود پايبند باشند. برخي دين‌پژوهان معاصر با استخراج شاخصه‌هاي عهد در معاهدات دوران باستان سعي كرده‌اند مسئله عهد در كتاب مقدس را به معاهده‌هاي دوران باستان پيوند زنند. رزاليند گويين از قرآن‌پژوهان معاصر با استفاده از اين شاخصه‌ها تلاش كرده است تحليلي براي ساختار عهد در قرآن كريم فراهم كند. در اين مقاله ضمن اينكه تلاش شده است تصويري روشن از اين مطالعات عرضه شود، نتيجه گرفته مي‌شود كه با اينكه مطالعات مذكور از مزاياي خوبي برخوردارند، در اتخاذ نتايج بحث در برخي موارد چندان موفق نيستند و برخي از نتيجه‌گيري‌هايشان محل تأمل و اشكال است. يكي از اشكالات گويين آن است كه همه آيات قرآن كريم را مرتبط با عهد مي‌داند. اين‌گونه وسعت‌بخشي گرچه توان تحليل گويين را بسيار بالا مي‌برد، ولي در اينكه بتوان آن را تحليل عهد قرآني دانست جاي تأمل و ترديد دارد. علاوه بر اين، برخي برداشت‌هاي گويين از آيات ناظر به عهد نيز محل اشكال است و برداشت‌هايي مناسب‌تر را مي‌توان ارائه داد. به نظر مي‌رسد شاخصه مهم عهد در قرآن كريم جنبه معرفت‌بخشي آن است كه در تحقيقات مذكور ناديده گرفته شده است و حال آنكه مي‌توان آن را به‌مثابه وجه تمايزي اساسي با عهد در كتاب مقدس لحاظ كرد