خاستگاه و شكل‌ گيري فقه‌القرآن از منظر مستشرقان

فقه‌ القرآن يا به عبارت ديگر فقه اسلامي به‌ مثابه منظومه‌اي كامل از حقوق و قوانين اسلامي، از ديرباز در آثار مستشرقان منعكس شده است. به بيان ديگر خاستگاه و سرچشمه فقه‌القرآن ازجمله مسائل بحث‌برانگيز در اين حوزه مطالعاتي است. مستشرقان با اغراض و اهداف مختلف به مطالعات اسلام‌شناسي و فقه‌پژوهي روي آورده‌، در آثار خود، اين مسئله را مورد نقد و بررسي قرار داده‌‌اند، و به اين سؤال اساسي پرداخته‌اند كه آيا احكام فقهي از مصدر اوليه قرآن منبعث و صادر شده‌اند و يا آنكه فقه اسلامي متأثر از ساير اديان الهي همچون يهود و مسيحيت و حتي قوانين برخي كشورها بوده است؟ ازاين‌رو پژوهه حاضر با روش توصيفي - تحليلي و با گردآوري اطلاعات به روش كتابخانه‌اي و تجزيه و تحليل محتوايي به «سير خاستگاه و شكل‌گيري فقه‌القرآن از منظر مستشرقان» پرداخته و برآمد پژوهه بيانگر آن است كه مستشرقان در آثار فقه‌پژوهي خود، با استناد به برخي از شباهت‌هاي ظاهري احكام اسلامي با قوانين اديان الهي پيشين، اين پيش‌فرض را توسعه داده و بر اين مهمّ اهتمام داشته‌اند كه برخلاف نظر انديشمندان مسلمان، فقه اسلامي برگرفته از قرآن و مصدر وحي نيست؛ بلكه اين دسته از قوانين از آيين يهوديت و مسيحيت وارد دين اسلام شده است و در اين راستا به برخي از موارد تشابه قوانين اسلامي با قوانين اديان پيشين اشاره كرده‌اند. البته برخي از مستشرقان نيز همسو با انديشمندان مسلمان بر اين باورند كه چون مصدر احكام در اديان مختلف آسماني از جانب خداوند متعال است، از اين‌رو مشاهده برخي وجوه تشابه عجيب نيست و ازآنجايي‌كه احكام در اديان آسماني از مصدري واحد و براي اهداف مشترك صادر شده‌اند، داراي وجوه تشابه هستند، و دلايل متعددي همچون وجود برخي از احكام و قوانين فقهي همچون نظام حسبه، عقاب، تعزير، زكات و ... كه تنها در اسلام و فقه‌القرآن وجود دارد، خود دليلي واضح بر عدم اقتباس و شكل‌گيري فقه اسلامي از ساير مصادر است كه نگارنده در پژوهه حاضر، با پرداختن به آرا برخي از مستشرقان پيرامون خاستگاه فقه ‌‌القرآن، به نقد و بررسي آن مي‌پردازد.