بازخواني نقش و كاركرد فراخواني شخصيّت‌هاي اسطوره‌اي در شعر پايداري افغانستان (مطالعۀ موردي اشعار واصف باختري بر اساس نظريۀ ژرار ژنت)

اسطوره مهم ترين تجلي تخيل در زبان و نمادي است روايت مند، تصويري و فرهنگي شده كه بخشي از آن به واقعيت هستي شناختي و كيهان شناختي و بخش ديگر به باورهاي ملّي مرتبط است. اسطوره ها با ويژگي هاي تكرارشوندگي، ماهيّتي بينامتني دارند و به همين دليل در طول تاريخ در آثار مختلف بازآفريني مي شوند. شاعرانِ پايداري افغانستان با آگاهي از اين ظرفيت در بازتاب مسائل مرتبط با مقاومت از جلوه هاي نمادين اسطوره بهره‌ برده اند. يكي از شاعران پايداري افغانستان كه به صورت گسترده از تخيل پايدار و الگوي تكرارشوندگي اسطوره ها سود جسته، واصف باختري است. او با كاربرد زباني سخته به‌صورت نمادين و چندسويه به بازآفريني اسطوره پرداخته و به ياري اساطير، صداي اعتراض خود را در برابر استبداد سياسي حاكم و نيروهاي متجاوز بلند كرده است. در اين جستار به تحليل اسطوره در اشعار پايداري واصف باختري با روش توصيفي تحليلي و با رويكرد بينامتني بر پايۀ آراي نظري ژرار ژنت پرداخته شده است. يافته هاي تحقيق نشان مي دهد كه اغلب اسطوره هاي بازتاب‌يافته در شعر پايداري باختري از گونۀ اساطير ملّي است كه حضور بينامتني آنها بيشتر به گونۀ تلميحي و با بينامتنيّت ضمني مرتبط است و گاهي به صورت كنايي، نقل قول و ارجاع بينامنتيّت صريح نيز پيوسته است. اسطوره در نظر واصف، ابزاري براي بازانديشي هويّتي در مخاطبان محسوب مي شود. گويا وي مي خواهد از ظرفيت‌هاي اقناعي اسطوره ها براي ايجاد حس اعتماد به نفس ملّي و تحريك به جنبش اجتماعي عليه استبداد داخلي و تجاوز خارجي بهره ‌گيرد و با طرح اساطير به تقويت مواضع حماسي و پايداري و تحريك احساسات جمعي بپردازد.