تأثير اقدامات مديريتي و جهت دامنه بر متغيرهاي زيست‌سنجي درختان، خاك و تنوع زيستي گونه‌هاي درختي در جنگل‌هاي ديناركوه ايلام

به‌دليل ضعف بوم‌سازگاني در جنگل‌هاي زاگرس ناشي از فشار انسان و دام در طي دهه‌هاي گذشته و بروز خشكسالي‌هاي اخير، بيشتر عرصه‌هاي جنگلي آن دچار زوال شده است. در اين شرايط بررسي تأثير اقدامات مختلف مديريتي به‌منظور تدوين برنامه‌هاي راهبردي ضروري است. در همين زمينه، اين پژوهش در جنگل ديناركوه استان ايلام، به‌منظور بررسي تأثير اقدامات مختلف مديريتي در ده سال گذشته بر متغيرهاي زيست‌سنجي درختان، خاك و تنوع زيستي گونه‌هاي درختي انجام گرفت. اقدامات مديريتي شامل قرق، قرق+ هرس، قرق+ هرس+ جنگلكاري، قرق+ هرس+ جنگلكاري+ سامانه آبگير و منطقۀ شاهد بود كه با در نظر گرفتن جهت دامنه در قالب طرح آماري فاكتوريل، نوزده تيمار و چهار تكرار براي هر تيمار در نظر گرفته شد. در مجموع 76 قطعه نمونۀ پانزده‌آري برداشت شد. متغيرهاي زيست‌سنجي درختان، خاك و تنوع زيستي گونه‌هاي درختي در هر قطعه نمونه اندازه‌گيري شده و سپس با استفاده از آزمون تجزيۀ واريانس دوطرفه با هدف بررسي تأثير اقدامات مديريتي و جهت دامنه بر آنها مقايسه شد. نتايج نشان داد كه از بين متغيرهاي زيست‌سنجي درختان، قطر برابرسينه، قطر جست، قطر تاج، ارتفاع كل و تراكم درختان؛ از بين خصوصيات فيزيكي و شيميايي خاك، ماده آلي، سيلت، شن، فسفر، پتاسيم، آهك، كربن، چگالي ظاهري، فرسايش و عمق خاك؛ و از بين شاخص‌هاي تنوع زيستي، شانون- وينر، پايلو و هيپ تفاوت معني‌داري بين مناطق تحت مديريت با شاهد وجود دارد. در نهايت، نظر به اينكه همۀ تيمارهاي مديريتي، آثار مؤثر و مثبت بر وضعيت متغيرهاي زيست‌سنجي درختان، خاك و تنوع زيستي گونه‌هاي درختي دارند و در بيشتر موارد سبب بهبود وضعيت موجود شده‌اند، با توجه به هزينه‌هاي لازم براي اجراي تيمارهاي مديريتي و تخريب‌هاي ناشي از آنها در عرصه مي‌توان تيمار قرق را بهترين تيمار مديريتي در منطقۀ پژوهش معرفي كرد.