مقايسۀ شاخص پيچيدگي ساختار (SCI) در مراحل تحولي جنگل‌هاي آميختۀ راش هيركاني

يكي از مهم‌ترين ويژگي‌هاي جنگل‌هاي طبيعي، پيچيدگي ساختار توده‌هاي جنگلي است. در طي فرايند تحول، تغيير در ساختار توده به پيچيدگي ساختار جنگل مي‌انجامد. اين پژوهش به‌منظور برآورد شاخص پيچيدگي ساختار در توده‌هاي راش در مراحل سه‌گانۀ تحولي راش شرقي انجام گرفت. سه قطعۀ يك هكتاري در مراحل سه‌گانۀ تحولي راش (در مجموع 12 هكتار) انتخاب و پس از اندازه‌گيري ويژگي‌هاي ساختاري، شاخص چندمتغيرۀ پيچيدگي در هر يك از مراحل تعيين شد. براي برآورد شاخص از 10 متغير منفرد شامل تعداد درختان در واحد سطح، ميانگين قطر، ضريب تغييرات قطر، ضريب جيني قطر، تعداد درختان قطورتر از 100 سانتي‌متر، نسبت تعداد درختان در اشكوب‌ها، نسبت روشنه، تعداد و حجم خشك‌دارها و تغييرات اندازه‌اي درختان استفاده شد. ميانگين و ميانه شاخص پيچيدگي به‌ترتيب 65.46 و 66.15 به‌دست آمد كه بيشترين مقدار آن در مرحلۀ نهايي برابر با 84.17 و كمترين مقدار آن برابر با 49.3 درصد در مرحلۀ اوليه محاسبه شد. شاخص پيچيدگي در مرحلۀ نهايي به‌شكل معني‌داري بيشتر از دو مرحلۀ ديگر بود، با اين‌حال براساس آزمون توكي اختلاف معني‌داري بين ميانگين شاخص در دو مرحلۀ تحولي اوليه (4.23± 61.39) و مياني (3.33± 58.85) مشاهده نشد. با توجه به تأثير تنوع و پيچيدگي ساختار جنگل در كاركردهاي اكولوژيك جنگل‌ها مانند حفظ تنوع زيستي، پرورشي تغييرات بايد در همۀ دخالت‌ها و عمليات‌ پيچيدگي ساختار مدنظر قرار گيرد. افزون‌بر حفاظت از تنوع زيستي، افزايش پيچيدگي ساختار توده‌هاي جنگلي را نيز بايد از مهم‌ترين اهداف طرح‌هاي مديريت جنگل لحاظ كرد.