مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - اثر نوع گياه پيش‌كاشت و مقادير مختلف كود نيتروژن بر عملكرد و كيفيت روغن كلزا

چكيده فارسي :

كلزا براي عملكرد مطلوب دانه به نيتروژن زيادي نياز دارد ولي كارايي اين گياه در مصرف كودهاي نيتروژن دار پايين است كه باعث افزايش مصرف نيتروژن در زراعت اين گياه مي شود. نياز به حفظ پايداري عملكرد، استفاده از برنامه ي مناسب تناوبي و مديريت مصرف كودهاي نيتروژن دار را ضروري مي سازد. بر اين اساس، يك آزمايش مزرعه اي در سال زراعي 1400 1399 در خوزستان اجرا شد تا اثر گياه پيش كاشت و مصرف كود نيتروژن دار بر عملكرد دانه و كيفيت و عملكرد روغن كلزا مورد بررسي قرار بگيرد. آزمايش به صورت كرت هاي خرد شده در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار اجرا شد. گياه پيش كاشت (مخلوط شبدر جو، كلزا، ذرت، آيش، ماش، برنج و گندم) در كرت هاي اصلي و سطوح نيتروژن (صفر، 100، 160 و 220 كيلوگرم در هكتار كود نيتروژنه از منبع اوره) در كرت هاي فرعي قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه عملكرد دانه ي كلزا يك صفت وابسته به تعداد دانه است ولي صفات مرتبط با توليد دانه (شامل تعداد خورجين در بوته، تعداد دانه در بوته، تعداد دانه در خورجين) از اثر اصلي نيتروژن و نوع پيش كاشت تأثير پذيرفتند. مجموع كل دانه ي توليد شده توسط هر بوته كلزا نيز با كاربرد كود نيتروژن دار افزايش يافت، به‌طوري كه هر سه سطح كود نيتروژن دار به افزايش بيش از 2 برابري تعداد دانه در بوته منجر شدند. بيشترين عملكرد دانه كلزا (3877 كيلوگرم در هكتار) با پيش كاشت ماش و 220 كيلوگرم در هكتار كود نيتروژن دار به دست آمد كه با گياه پيش كاشت ماش و كاربرد 160 كيلوگرم در هكتار نيتروژن (3201 كيلوگرم در هكتار) و پيش كاشت آيش و مصرف 160 كيلوگرم در هكتار كود نيتروژن دار (3105 كيلوگرم در هكتار)، تفاوت معني داري نداشت. كمترين عملكرد دانه كلزا با پيش كاشت ذرت و كلزا (به‌ترتيب با 488 و 497 كيلوگرم در هكتار) و عدم مصرف كود نيتروژن دار ثبت شد. بيشترين درصد روغن كلزا (45/08) با پيش كاشت ذرت و عدم مصرف كود نيتروژن دار و كمترين ميزان روغن با پيش كاشت كلزا و مصرف 160 و 200 كيلوگرم در هكتار نيتروژن (به ترتيب با 40/73 و 40/61 درصد) به دست آمد. كلزا بيشترين عملكرد روغن (1645 كيلوگرم در هكتار) را با پيش كاشت ماش و مصرف 220 كيلوگرم در هكتار نيتروژن داشت. به عنوان پيشنهاد نهايي، براي برداشت بيشترين عملكرد روغن كلزا، استفاده از ماش به عنوان گياه پيش كاشت و 220 كيلوگرم در هكتار نيتروژن قابل توصيه است.