تحليل فضايي نقش عوامل اقليمي در تصادفات عابر پياده با استفاده از مدل GWR در محيط سيستم اطلاعات جغرافيايي

زمينه و هدف: تصادفات ترافيكي از عوامل مهم مرگ‌ومير و صدمات شديد جاني و مالي بوده و پيامدهاي سنگين اجتماعي‌، فرهنگي و اقتصادي آن جوامع بشري را به‌شدت مورد تهديد قرار داده است. در حالي‌كه آمارها در بسياري از كشورهاي توسعه‌يافته روند تثبيت شده يا نزولي نرخ مرگ‌ومير در ترافيك را نشان مي‌دهند، تعداد صدمات ترافيكي در دهه‌هاي اخير در كشورهاي درحال توسعه هم‌چنان رو به افزايش است. اگرچه در سال‌هاي اخير برخي از اقدامات ايمني راه توسط برخي از ادارات و ارگان‌ها انجام شده است‌؛ اما آمارها نشان مي‌دهدكه صدمات رانندگي هنوز يك تهديد جدي براي سلامت افراد در ايران است. بنابراين اقدامات جدي‌تر و تلاش‌هاي مشترك ميان سازمان‌ها براي تقويت ايمني در راه‌ها ضروري است. از اين‌رو، درك بهتر روابط بين تصادفات وسايل‌نقليه با محيط جغرافيايي گام مهمي در پيش‌بيني تصادفات و ارائه راه‌كارهاي مفيد است كه مي‌تواند با اتخاذ سياست‌هاي پيش‌گيرانه وقوع يا شدت تصادفات را كاهش دهد.روش: اين تحقيق از نوع كاربردي و با رويكرد توصيفي و تحليلي است. هم‌چنين جهت مدل‌سازي روابط فضايي تصادفات عابر پياده، از تحليل‌ رگرسيون وزني جغرافيايي (GWR) در محيط سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS) استفاده شد كه يكي از جديدترين روش‌هاي مدل‌سازي فرآيندهاي ناهمگن فضايي است. در اين روش ضمن دخالت متغيرهاي مستقل بارش، دما و باد در مدل، به نوعي به واكاوي فضايي تصادفات نيز پرداخته شده است.يافته‌ها: نتايج گوياي اين واقعيت است كه 88 درصد متغير وابسته (تصادفات عابر پياده) به‌وسيله پارامتر بارش، 78 درصد به‌وسيله متغير دما و 84 درصد به‌وسيله متغير سرعت باد تبيين مي‌شود. هم‌چنين در 1183 تصادف ثبت‌شده از سال 1395 تا 1399 از مجموع 2518 مورد، نقش عوامل اقليمي(باد، بارش، دما) بسيار بارز است كه تصادفات مذكور بيشتر در مركز منطقه 5 شهر تهران متمركز شده و منطبق است.نتيجه‌گيري: بر اين اساس، مناطق ميدان دوم شهران، بلوار شاهين شمالي به سمت بزرگراه آبشناسان، محله فردوس (تقاطع خيابان سليمي جهرمي و بلوار فردوس)، خيابان سازمان برنامه (تقاطع بزرگراه‌هاي علامه جعفري و باكري)، بلوار جنت‌آباد جنوبي (خيابان 35 متري لاله شرقي و بلوار شاهين جنوبي و حوالي ميدان چهار باغ) بيشترين ضريب تعيين و هم‌بستگي تصادفات با مولفۀ اقليمي را دارند كه در اين‌خصوص تحليل‌ها حاكي از اين واقعيت است كه در بارش‌هاي بيشتر، دماي بالاتر و سرعت باد بيشتر، تصادفات در اين مناطق از شدت بيشتري برخوردار است. اين نتايج همگي به جز متغير دما كه پيش‌بيني مي‌شد كاهش آن باعث افزايش تعداد تصادفات شود، مؤيد فرضيه آغازين پژوهش هستند.