تنش‌ خشكي و راهكارهاي مقابله با آن در گياهان زراعي

تنش خشكي روي جنبه هاي مختلف رشد و نمو گياهان (رشد رويشي، زايشي، پيدايش و تشكيل گل، گرده افشاني و لقاح و تشكيل دانه) تاثير مي گذارد. براي كاهش اثرات تنش خشكي بر گياهان، شناسايي مكانيسم هاي عكس العمل گياه در برابر تنش خشكي بسيار مهم است. در پاسخ به تنش خشكي در گياهان تغييرات مورفوفيزيولوژيكي، بيوشيميايي، سلولي و مولكولي رخ مي دهند كه برآيند اين تغييرات بهبود در سيستم ريشه، ساختار برگ، تنظيم اسمزي، محتواي نسبي آب و تنظيم روزنه و برخي عوامل ديگر است. نمود فنوتيپي مواجهۀ گياهان با تنش خشكي به صورت فرار از خشكي (زودرسي يا دوره رشد كوتاه، حساسيت به طول روز و كنترل پنجه‎دهي)، اجتناب از خشكي (سيستم ريشه‎اي توسعه يافته، هدايت روزنه‎اي مطلوب، بهبود اندازه و فراواني روزنه‎ها، تجمع آبسيزيك اسيد و ضخامت كوتيكول و قشر مومي روي برگ)، تحمل خشكي (تنظيم فشار اسمزي، تنظيم غير فعال، تنظيم فعال، تجمع پرولين و جابجايي مواد پرورده) و بازيافت بروز پيدا مي كند. از روش هاي مديريتي بهبود تحمل تنش خشكي مي توان ايجاد ارقام متحمل، استفاده از اسموليت هاي خارجي مانند گليسين بتائين و پرولين، محلول پاشي با هورمون‌هاي گياهي مانند آبسيزيك اسيد، سالسيليك اسيد (آسپرين)، جيبرليك اسيد، جاسمونيك‌ اسيد، براسينو استروييدها و پلي آمين ها، كاربرد خارجي آنتي اكسيدان هايي مانند گلوتاتيون، آسكوربيك اسيد (ويتامين C)، توكوفرول (ويتامين E) و اكسيد نيتريك، محلول پاشي با عناصر ريز مغذي مانند آهن و روي، محلول پاشي با عناصر كمياب مانند سيليكون و سلنيوم و برهمكنش هاي ميكروبي گياهان مانند باكتري هاي محرك رشد و قارچ ها اشاره كرد. مقاله حاضر يك مقاله مروري است كه با جستجو در مقاله هاي مرتبط در سايت هاي معتبر (Google scholar, Web of science, PubMed, Scopus, sid) بدست آمده است و با هدف بررسي اثرات، مكانيسم هاي تحمل، روش هاي پژوهش، صفات مهم قابل اندازه گيري، مديريت و كنترل تنش خشكي تهيه شده است.