مطالعه و تحليل مؤلفه‌هاي تصويري طرح گلستاني قالي معاصر تبريز (سدۀ ‏اخير) با رويكرد زيبايي‌شناسي ‏‏

مطالعه قالي معاصر ايراني، با شناخت مؤلفه‌‌هاي زيبايي‌‌شناختي تصويري انواع طرح‌‌ها در مناطق مختلف ميسر است. طرح گلستاني يكي از انواع طرح‌‌هاي قالي معاصر تبريز بوده كه براساس رويكرد زيبايي‌‌شناختي سنتي و معاصر با زبان تصويري (نگاره‌‌هاي تصويري) در ساختار چند‌‌متني تحول يافته است. به‌نحوي كه در اين طرح، نگاره‌‌هاي تصويري به شيواترين بيان در كثرت متون تجسم يافته‌‌اند. مسئله اصلي اين پژوهش، نمود تصويري نگاره‌‌هاي طبيعت‌‌گرا در تحول طرح گلستاني قالي معاصر تبريز است. بنابراين هدف از اين پژوهش، شناخت و تحليل مؤلفه‌‌هاي تصويري طرح گلستاني جهت شناخت بيش‌تر قالي معاصر تبريز مي‌باشد. سوال اساسي اين پژوهش عبارت است از: مؤلفه‌‌هاي اصلي نگاره‌‌هاي تصويري به‌عنوان ويژگي تصويري طرح گلستاني تبريز كدامند؟ اين پژوهش به شيوۀ توصيفي- تحليلي با رويكرد زيبايي‌‌شناختي و با استفاده از منابع كتابخانه‌‌اي و بررسي اسناد تصويري، به مطالعه و تحليل نگاره‌‌هاي تصويري طرح گلستاني قالي معاصر تبريز پرداخته است. در اين راستا جامعۀ آماري مورد مطالعه قالي‌‌هاي طرح گلستاني معاصر (سدۀ اخير تبريز) بوده كه از آن ميان، 9 نمونه از قالي‌هاي گلستاني انتخاب شده‌اند. گردآوري داده‌‌هاي تصويري با مراجعه به وب‌‌سايت موزه‌‌ها، مطالعه تصاوير پايان‌‌نامه‌‌ها و كتب مرجع و با استفاده از تصوير‌‌برداري از قالي‌‌ها انجام يافته است. نتايج پژوهش حاكي از آن است كه تحول در طرح گلستاني براساس رويكرد زيبايي‌‌شناختي سنتي و معاصر شكل گرفته است. در اين راستا مؤلفه‌‌هاي سنتي چون ساختار هندسه متن برمبناي هندسه ايراني- اسلامي و به صورت چندمتني و كثرت متون مشهود بوده و مؤلفه‌‌هاي معاصر براساس تصويرگرايي نزديك به طبيعت در نگاره‌‌هاي تصويري نمايان است. كثرت كاربرد نگاره‌‌هاي تصويري در طرح گلستاني معاصر تبريز بنابر ساختار زيبايي‌‌شناختي اين طرح براساس كثرت متون و مؤلفه‌‌هاي تصويري دورۀ معاصر (مانند الهام از طبيعت به صورت تصويري واقع‌گرا از آن) نمود يافته است. دو مؤلفه تصويري طرح گلستاني در كثرت قاب‌‌بندي فضاي چندمتني با نمود نگاره‌‌هاي طبيعت‌‌گراي تصويري و استفادۀ گسترده از نگاره‌‌هاي تصويري بوده كه از واقع‌گرايي بيش‌تري برخوردار مي‌‌باشند.