بررسي عوامل مؤثر در فرش‌اندوزي اروپاييان در دورۀ صفوي(سده‌هاي دهم و يازدهم ه.ق)

قرن‌هاي دهم و يازدهم هجري قمري، براي قالي‌بافي دورۀ صفويه قروني «طلايي» محسوب مي‌شوند زيرا در اين دوره، صفويان توانسته‌اند اين هنر- صنعت را به جايگاه ارزشمندي برسانند و طي اقداماتي آن ‌را به اروپاييان معرفي نمايند. در اين دورۀ تاريخي، قالي‌هاي بسياري به‌دست اروپاييان به روش‌هاي متعددي جمع‌آوري شده‌اند كه هم‌اينك در موزه‌هاي سراسر دنيا به‌ نمايش گذاشته مي‌شوند. آشنايي با نحوۀ جمع‌آوري اين قالي‌ها و چگونگي حضور آن‌ها در موزه‌ها و مجموعه‌هاي اروپايي، از مسائل و دغدغه‌هاي مهم مطالعات فرش و البته مطالعات موزه است و مي‌تواند به تكميل دانسته‌هاي ما در اين حوزه‌ها بينجامد. بر اين ‌اساس، اين مقاله بر آن است تا ضمن پيگيري مهم‌ترين روش‌ها و استراتژي‌هاي اروپاييان در كسب و تصاحب قالي‌هاي ايراني، عوامل مؤثر در دستيابي آنان به اين قالي‌ها و اندوختن آ‌نها را شناسايي و معرفي كند. درواقع، در اين تحقيق مي‌خواهيم بدانيم در شكل‌گيري فرايند جمع‌آوري قالي‌هاي دورۀ صفوي به‌دست اروپاييان، چه عواملي دخيل بوده‌اند؟ بدين‌منظور و براي يافتن پاسخ اين سؤال، در اين مقاله، از روش تحقيق توصيفي- تحليلي استفاده كرده‌ايم. هم‌چنين داده‌هاي خود را به روش كتابخانه‌اي گردآوري كرده و براي تجزيه و تحليل آن‌ها روش كيفي را به‌كار برده‌ايم. يافته‌ها و نتايج اين پژوهش حاكي از آن است كه سنت پيشكش و اهداي قالي‌هاي صفوي به سفرا و دربارهاي اروپايي از يك طرف و صنعت صادرات قالي‌هاي اين دوره از مهم‌ترين عوامل مؤثر در فرش‌اندوزي اروپاييان بوده‌اند. در اين ميان و ذيل عامل دوم، نقش روابط تجاري ايران و لهستان به‌طور ويژه مورد توجه و بررسي قرار گرفته است. درنهايت، گفتني است بخش قابل‌توجهي از اندوخته‌هاي مجموعه‌هاي فرش اروپايي، حاصل گسترش روابط سياسي تجاري آنان با ايرانِ دورۀ صفويه است.