تحليل مضامين نقوش ديواري تكيۀ عباس آباد كاشان

نقاشي ديواري اماكن مذهبي يكي از شاخصه هاي هنر عاميانۀ مردمي است. در اين بناها، هنرمند مضامين مذهبي را كه بيشتر مربوط به وقايع تاسوعا و عاشوراي حسيني هستند، در كنار نقش‌مايه‌هاي تزييني چون گل و مرغ به طرز دلنوازي به منصۀ ظهور نشانده است. بخش جدايي ناپذير از كالبد فيزيكي اغلب شهرها و روستاهاي تاريخي ايران، به ويژه از دوران صفويه به بعد، بناهايي موسوم به تكيه و حسينيه است. در اين پژوهش كه روش كار آن، توصيفي تحليلي و ابزار گردآوري اطلاعات آن كتابخانه اي و مشاهدۀ ميداني است، نقاشي‌هاي ديواري يكي از اين بناها به نام تكيۀ عباس آباد كاشان از اوايل دوران قاجار بررسي و تحليل شده است. اين بنا در حال حاضر در يكي از محلات شهر كاشان به نام محلۀ «پشتِ مشهد » قرار گرفته است. در گذشته، سه دهانۀ طاق و چشمه آن داراي نقاشي هاي ديواري بوده كه به علت احداث بلوار، يك چشمه و دهانه طاق آن تخريب شده است. بيش از نيمي از تصاوير از بين رفته و قسمتي هم كه امروزه باقي مانده، به دليل وضعيت بد نگهداري، در حال تخريب است و تشخيص چهره به واسطۀ وجود نام برخي از افراد در كنار چهره‌هايشان امكان‌پذير است. نتايج تحقيق نشان داد كه از طريق مشابهت‌هاي بصري مي توان به مضامين خير و شر پي برد و نقوش فقط جنبۀ تزييني ندارند. عمدۀ مضاميني كه در اين تكيه به تصوير كشيده شده، عبارت است از: گفت وگوي حضرت ابوالفضل(ع) با حر نامدار، جنگ شاهزاده علي اكبر(ع)، جنگ حضرت قاسم(ع) با پسران ازرق شامي، سلطان قيس. هنرمند نقاش نيز غالبا براي تصويركردن روايات از لحاظ اهميت موضوع، معيار خاصي مدنظر داشته به گونه اي كه مضامين پر اهميتتر را در نقاط مركزي بنا كشيده است.