ارزيابي آلايندگي فلزات سنگين در ارتباط با عوامل فيزيكوشيميايي رسوبات گلي در مغزه‌ رسوبي از پلاياي گاوخوني

پلاياي گاوخوني واقع در در 130 كيلومتري جنوب شرق اصفهان شامل سه پهنه‌ گلي، ماسه‌اي و نمكي مي‌باشد. پهنه‌ گلي عمدتاً در بخش شمالي پلايا (دلتاي زاينده‌رود) گسترش دارد. يك مغزه‌ رسوبي براي مطالعه وضعيت آلودگي رسوبات گلي دلتاي زاينده‌رود به فلزات سنگين از طريق حفاري در رسوبات تهيه گرديد. از طريق مطالعه‌ اين مغزه، 7 رخساره شامل گل توده‌اي سياه، گل توده‌اي قهوه‌اي، گل ماسه‌اي توده‌اي سياه، گل ماسه‌اي قهوه‌اي، گل توده‌اي سبز روشن، گل ماسه‌اي سبز روشن و گل قهوه‌اي ژيپس‎دار و 5 زير محيط كانال‌هاي انشعابي، حاشيه‌ كانال، درياچه و پلايا شناسايي گرديد. براي تعيين نقش عوامل فيزيكوشيميايي در تغييرات غلظت و آلودگي عناصر سنگين در رخساره‌ها، دانه‌بندي رسوبات به روش الك تر و هيدرومتري و اندازه‌گيري ميزان pH و Eh، درصد كربنات كلسيم، ماده‌ آلي كل (TOC) و غلظت فلزات سنگين در رسوبات انجام شد. نتايج حاصل از آناليز نمونه‌هاي رسوب نشان داد كه ميانگين غلظت فلزات سنگين مورد بررسي (بر حسبppm) به‌ترتيب ميزان به‌صورت منگنز (576/46)، روي (79/73)، كروم (50/84)، مس (46/32)، نيكل (37/40)، سرب (10/99)، كبالت (9/09) و كادميوم (0/920) مي‌باشد. بر اساس همبستگي بين غلظت فلزات سنگين و عوامل فيزيكوشيميايي مورد بررسي و همچنين تحليل خوشه‌اي، جذب عناصر منگنز، كبالت، نيكل و كروم تحت تأثير ميزان رس، اكسيد آهن و Eh بوده و كلسيم‌كربنات و مواد آلي بر جذب عناصر كادميوم، روي، سرب و مس تأثيرگذار بوده‌اند. نتايج حاصل از محاسبه‌ شاخص‌هاي آلودگي رسوبات به فلزات سنگين شامل شاخص غني‌شدگي (EF)، شاخص زمين انباشتگي (Igeo) و شاخص انباشت آلودگي (PLI) نشان داد كه رسوبات مغزه‌ برداشت شده از دلتاي تالاب بين‌المللي گاوخوني علي‌رغم نشان دادن تغييرات شرايط محيط رسوب‌گذاري به‌صورت غير آلوده هستند. نمونه‌هاي رسوبات تنها بر اساس شاخص زمين انباشتگي به سه عنصر روي، مس و كادميوم آلودگي نشان مي‌دهند.