مرور نظام‎مند و متاسنتز مطالعات مربوط به چرايي مكتب روان‎شناسي اسلامي

مسلمانان همخوان با زمينه‎هاي اعتقادي−فرهنگي، خدمات روان‎شناختي ويژه‎‎اي را طلب مي‎كنند؛ همچنين تفاوت مباني اسلامي با مباني روان‎شناسي لزوم تأسيس «مكتب‎ روان‎شناسي‎ اسلامي» را قطعي مي‎كند. بررسي چرايي مكتب به تسهيل نقد و بررسي با يكپارچه شدن ضرورت‎ها، مشخص شدن جهتِ حركت و نيز انصراف يا اطمينان علاقه‌مندان از ادامۀ اين مسير كمك مي‎كند؛ همچنين كثرتِ داده‎ها در اين موضوع، پژوهشي با روش مرور نظام‎مند و متاسنتز را ضروري مي‎سازد. «مرور نظام‎مند» روش قاعده‎مندي براي يافتن همۀ اطلاعات موجود در يك موضوع خاص مي‌باشد. «متاسنتز» روشي است كه با تلفيقِ نتايجِ پژوهش‎هاي كيفي، تفاوت‎ها و شباهت‎هاي آنها با هم مقايسه مي‎شود. نتيجۀ مرور نظام‎مند اين پژوهش شناساييِ 37 نشريه و 33 استاد بود كه از بررسي آرشيو و آثار ايشان 60 كتاب، 700مقاله، 18ميزگرد استخراج شد؛ پس از حذف اسناد نامرتبط؛ 3كتاب، 14مقاله، 7مصاحبه و 14ميزگرد با روش فراتركيب؛ تلخيص، كدگذاري، دسته‎بندي، يكپارچه‎سازي و بازنويسي شد. نتايج پژوهش نشان داد كه به چرايي دو دسته پاسخ داده شده است: «كاستي‎هاي روان‎شناسي» و «درونداشت‎هاي مكتب‎روان‎شناسي‎اسلامي». كاستي‎هاي روان‎شناسي در شش‎ سرفصلِ «وجود سوگيري»، «خطاي مباني»، «ناسازگاريِ فرهنگي اعتقادي»، «محدوديت و انحصارِ روشمندي»، «ناكارآمدي»، «ارزش‎مداري» قرار مي‎گيرد. درونداشت‎ها نيز در پنج سرفصلِ «فرصت‎هاي روان‎شناسي موجود»، «وجود معارف روان‎شناختي ديني»، «لزوم تحقق رويكرد جامع و واحد»، «جامعه‎سازي اسلامي» و «منافع بومي‎سازي» است.