بررسي توانايي سطوح غيرقابل نفوذ مصنوعي در استحصال آب برف (مطالعه موردي: استان آذربايجان‌شرقي، تبريز)

بارش‌هاي جوّي از مهم‌ترين منابع در تأمين آب براي مصارف مختلف هستند. استفاده بهينه از آن‌ها به‌ويژه از نوع برف و باران در مناطق خشك و نيمه‌خشك مي‌تواند نقش به‌سزايي در تأمين نياز آبي در فصل‌هاي كم‌آبي داشته باشد. مي‌توان قبل از برخورد با سطح خاك و آلوده شدن، آن‌ها را جمع‌آوري و ذخيره نمود تا در مواقع كم‌آبي، بخشي از نياز آبي صنايع و كارخانجات، فضاي سبز و آب شرب انسان و دام تأمين شود. يكي از روش‌هاي استحصال آب از نزولات آسماني از جمله برف و باران غيرقابل نفوذ كردن سطح زمين و به حداكثر رساندن رواناب ناشي از آن‌هاست. سطوح غيرقابل نفوذ مي‌توانند مانند سطوح سنگي به‌صورت طبيعي وجود داشته باشند و يا پوشاندن سطح زمين با موادي مانند آسفالت، بتن و ورقه‌هاي عايق مانند پلاستيك، ژئوممبران و دكاموند به‌طور مصنوعي ايجاد شوند. در اين پژوهش دو تيمار با سه تكرار در نظر گرفته شد كه شامل سطح آبگير پوشش ژئوممبران و پوشش پلاستيك با محافظ شني هر كدام به شكل مربع با مساحت چهار مترمربع بودند و در اراضي با شيب متوسط 36 درصد اجرا شدند. مجموع بارش صورت گرفته بر سطوح مذكور در طول دوره آماربرداري 747 ميلي‌متر بود كه 430 ميلي‌متر آن (52 رخداد) به شكل باران و 317 ميلي‌متر آن (26 رخداد) به شكل برف بود. نتايج حاصل از 26 رخداد بارش برف زمستانه در مدت دو سال آماربرداري نشان داد كه رواناب حاصل از بارش نرمال در فصل زمستان براي پوشش ژئوممبران و پلاستيك با محافظ شني به‌ترتيب برابر 89 و 80 درصد بارش بوده است. بنابراين با توجه به بارش نرمال فصل زمستان (65.4 ميلي‌متر)، حجم رواناب جمع شده براي پوشش ژئوممبران و پوشش پلاستيك با محافظ شني به‌ترتيب برابر 58.2 و 52.3 ليتر بر مترمربع در فصل زمستان خواهد بود. درصورتي‌كه از آمار كوتاه‌مدت دوره آماربرداري استفاده شود با توجه به بارش سالانه (373.5 ميلي‌متر) و فصلي زمستان (158.5 ميلي‌متر) حجم رواناب جمع شده در فصل زمستان براي سطوح آبگير پوشش ژئوممبران و پوشش نايلون با محافظ شني به‌ترتيب به 141 و 127 ليتر بر مترمربع مي‌رسد.