چالش وجود ماده و راه برون‌رفت از آن (تبييني نو از نظريه ماده و صورت)

فيلسوفان اسلامي به تبع ارسطو جسم را حقيقتي مركب از دو جوهر مجزا به نام ماده اولي و صورت جسميه دانسته اند. آنچه فيلسوفان را واداشته بساطت جسم را كنار بگذارند، توضيح پديده هايي در طبيعت است كه تنها از رهگذر تركيب جسم از ماده و صورت، قابل توضيح است. ثنويت بين ماده و صورت همان طور كه فيلسوفان را در تحليل طبيعت و احكام آن ياري نموده، موجب پيدايش چالش هايي شده و آنهـا را به دردسرهاي فراواني گرفتار كرده است. يكي از مهم ترين چالش ها، چگونگي موجوديت امري فاقد هر گونه فعليت و همين طور تبيين چگونگي تلازم و تركيبي است كه بين اين دو جوهر برقرار است. در اين مقاله ضمن اشاره به بعضي از اين چالش ها، در نهايت با استفاده از ظرفيت فلسفه صدرايي، تبييني نو از ماده و صورت بر مبناي كنار نهادن ثنويت خارجي بين آن دو ارائه شده است. در اين تبيين، ماده نه به عنوان جوهري مجزا از صورت كه فاقد هرگونه فعليت است، بلكه به عنوان وجهي از وجوه وجود سيال كه لابشرط از هرگونه فعليت و تعين است، معرفي شده است. اين تبيين علاوه بر رفع چالش هاي نظريه ماده و صورت، مقاصد فيلسـوفان از طرح اين نظريه را بدون كم و كاست تأمين مي كند.