واكاوي مدارك قاعده جَبّ با تأكيد بر تفسير تسنيم

خداوند نسبت به كساني كه مسلمان مي‌شوند، وعده بخشش داده است. با وجود اين، افراد غير مسلماني كه دعوت خداوند به اسلام را مورد توجه قرار مي‌دهند، با مسائل گسترده‌اي از جمله ديدگاه اسلام نسبت به اعمال گذشته خويش روبه‌رو هستند. دين اسلام در اين زمينه، قاعده معيني دارد كه انديشمندان مسلمان به تبيين آن پرداخته و آن را تحت عنوان «قاعده جَبّ» نام‌گذاري كرده‌اند. اما اشكالاتي كه نسبت به مدارك اين قاعده مطرح شده است، باعث شده كه شماري از انديشمندان اسلامي از استناد به آن خودداري كنند؛ چرا كه احاديث مربوط به آن از لحاظ سندي ضعيف بوده و مستندات قرآني و ساير ادلۀ آن نيز از حيث دلالت مورد مناقشه واقع شده‌اند. در اين نوشته سعي شده با رويكرد توصيفي ـ تحليلي، مدارك مختلف اين قاعده با تأكيد بر ديدگاه‌هاي تفسير تسنيم استخراج شده و در موارد لزوم مورد نقد و بررسي قرار گيرد. بر اساس يافته‌هاي پژوهش، ضعف سندي حديث جَبّ با ساير ادلۀ اين قاعده جبران مي‌شود. مستندات قرآني اين قاعده نيز به ويژه آيه 38 سوره انفال دربردارنده مفاد اين قاعده مي‌باشد. سيره نبوي، عمل اصحاب و بناي عقلا نيز هر يك دليلي مستقل و معتبر در اثبات حجيت اين قاعده مي‌باشند.