خوانشي بر ابعاد اخلاقي و زواياي جرم‌شناختي رواج پديده رانت‌خواري در جامعه

زمينه و هدف: رانت‌خواري به ذاته به عنوان مفسده‌اي اخلاقي محل بحث و مناقشه است، ليكن بازخواني مفهومي و پيامدشناختي اين پديده، آن را به مثابه عملي غير اخلاقي كه ديگر ساحت‌هاي اخلاق را نيز در جامعه متأثر مي‌سازد، نمايان مي‌كند. در زمان حاضر، رانت‌خواري، با مفهومي گسترده علاوه بر عرصه اقتصادي، در حيطه‌هاي مختلف سياسي و اجتماعي سايه افكنده است و معناي آن، دريافت منافع مالي و غير مالي نامشروع با بهره‌گيري از زمينه‌ها و عوامل رانتي نظير تصويب قانون، اعطاي مجوز، ايجاد انحصار و دسترسي به اطلاعات است كه به بهاي نقض شايسته‌سالاري و اعمال تبعيض و اضرار به ديگران ارتكاب مي‌يابد. اين مطالعه با هدف تبيين آثار اخلاقي و جرم‌شناختي پديده رانت‌خواري در جامعه انجام شده است.مواد و روش‌ها: روش پژوهش حاضر توصيفي ـ تحليلي است و با استفاده از منابع كتابخانه‌اي انجام مي‌يابد.ملاحظات اخلاقي: اصول مربوطه به اخلاق در پژوهش و به ويژه امانتداري در استناد به متون و ارجاعات مقاله، رعايت گرديده است.يافته‌ها: مداقه اخلاقي و جرم‌شناختي در بازتاب‌هاي پديده رانت‌خواري در جامعه، مبين اين واقعيت است كه گسترش رانت‌جويي و رانت‌خواري، به خصوص از مجاري افزايش تبعيض و بي عدالتي، اضرار به ديگران، فقر و بيكاري، نهادينه‌سازي فساد رفتاري، تضعيف اخلاق عمومي، تعميق شكاف طبقاتي، دوقطبي‌شدن اجتماع، پيامدهاي سوءاقتصادي، سياسي و فرهنگي عديده‌اي را براي اجتماع در پي خواهد داشت.نتيجه‌گيري: به واسطه ماهيت رانت‌خواري و ملزومات ارتكاب آن، مي‌توان دريافت كه مزيد بر تنزل فرهنگ اخلاقي و نقض عدالت و شايسته‌سالاري، گسترش اين عمل رابطه‌اي هم‌افزا با توسعه و تكثر جرائم، به ويژه جرائم اقتصادي نظير رشا و ارتشا، تحصيل مال نامشروع، سوءاستفاده از مقام و موقعيت، پولشويي، احتكار، زمين‌خواري، اختلاس و... برقرار مي‌نمايد، لذا شايسته است در سه جهت فرهنگ‌سازي، حذف زمينه‌هاي رانتي و جرم‌انگاري، با اين پديده مقابله مؤثر شود.