جستاري اخلاقي و حقوقي بر مفهوم، مباني و ملاك‌هاي تناسب جرم و مجازات با نگرشي بر حقوق جنايي اخلاق زيستي

زمينه و هدف: حقوق جنايي اخلاق زيستي به مجموعه حقوق حاكم بر حقوق جنايي اطلاق مي‌گردد كه متكي بر اصول محوري اخلاق زيستي است. يكي از مقوله‌هايي كه در حقوق جنايي بايد متكي بر اصول اخلاق زيستي باشد، تناسب جرم و مجازات است كه اين پژوهش از جهت يادشده، اهميت به سزايي دارد و در واقع، هدف اصلي پژوهش حاضر، معرفي مباني و ملاك‌هاي مقوله تناسب در حقوق جنايي اخلاق زيستي است.مواد و روش‌ها: اين مطالعه با روش توصيفي ـ تحليلي، در ابتدا دو اصل مهم اخلاق زيستي را اصول بنيادين پژوهش قرار داده و ارتباط اين اصول با مقوله تناسب را بررسي نموده است؛ سپس به تحليل مفهومي و مبنايي مقوله تناسب جرم و مجازات در حوزه مورد بحث پرداخته و در نهايت ملاك‌هاي تناسب در امور كيفري را مورد بررسي قرار داده است.ملاحظات اخلاقي: در انجام اين تحقيق، موازين مربوط به اخلاق در پژوهش و امانتداري در ارجاعات پژوهش، رعايت گرديده است.يافته‌ها: ممنوعيت مجازات‌هاي نامتناسب يكي از مسائل بسيار مهم در حقوق كيفري است كه امروزه اصل حاصل از آن اصل تناسب جرم و مجازات ناميده مي‌شود. حمايت كيفري از اخلاق همواره محل تأكيد فلاسفه اخلاقي بوده است، اما اين پژوهش به حمايت اخلاق و مؤلفه‌هاي آن از كيفردهي مي‌پردازد. بر اين مبنا، ممنوعيت مجازات‌هاي نامتناسب كه ريشه‌اي اخلاقي و حقوقي دارند، بايد مورد تحليل اخلاقي و حقوقي قرار گيرند تا كيفردهي مدرن به منصه ظهور برسد.نتيجه‌گيري: اين پژوهش به بررسي اخلاقي و حقوقي ممنوعيت مجازات‌هاي نامتناسب در حقوق كيفري با تأكيد بر دو مؤلفه اخلاقي عدالت و كرامت انساني پرداخته و به اين نتايج دست يافته است كه مطابق با مباني اخلاقي كرامت انساني و اجراي عدالت كيفري و پايه‌هاي تقنيني، كيفردهي بايد متناسب با جرم ارتكابي باشد و لزوم رعايت اصل تناسب در حقوق كيفري بر پايه‌هاي حقوقي و اخلاقي در دو مرحله قانونگذاري و كيفردهي امري بديهي و ضروري است. اصل احترام به اشخاص و ضررنرساني نيز به عنوان اصول مهم اخلاق زيستي با برقراري تناسب جرم و مجازات، حقوق جنايي اخلاق‌مداري را شكل مي‌دهد كه محقق‌كننده سياست كيفري عادلانه و حكيمانه است.