ارزشيابي اقتصادي توان‌بخشي بيماران آسيب نخاعي در ايران در سال 1398

هدف: علي رغم شواهد گوناگون مبني بر مؤثر بودن مداخلات توان‌بخشي در بيماران ضايعات نخاعي، اين مداخلات معمولاً هزينه‌هايي را بر نظام سلامت تحميل مي‌كند. بنابراين ضروري است تا با ارزيابي‌هاي دقيق اقتصادي، مقرون‌به‌صرفه بودن اين مداخلات براي نظام سلامت كشورهاي مختلف بررسي شود. براين‌اساس، اين مطالعه با هدف ارزيابي هزينه‌‌اثربخشي و هزينه‌‌منفعت مداخلات توان‌بخشي آسيب نخاعي در ايران انجام شده است. روش بررسي: مطالعه توصيفي‌تحليلي حاضر از نوع ارزشيابي اقتصادي كامل براي مقايسه استراتژي توان‌بخشي بيماران آسيب نخاعي در مقابل عدم انجام توان‌بخشي و اولين تحقيق ارزيابي اقتصادي در اين رابطه بود. در اين مطالعه ابتدا هزينه‌يابي خدمات توان‌بخشي آسيب نخاعي انجام شد و با استفاده از طراحي يك مدل ماركف، طول عمر با لحاظ 2 گروه بيماران (پاراپلژي و تتراپلژي) ارزيابي هزينه‌اثربخشي استراتژي‌ها صورت گرفت. سپس خالص منافع مالي توان‌بخشي آسيب نخاعي محاسبه شد. مراحل تجزيه‌و‌تحليل نتايج با استفاده از نرم‌افزار اكسل نسخه 2016 و TreeAge نيخه 2011 انجام شد. يافته‌ها: با توجه به ميزان بروز ساليانه بيماران آسيب نخاعي نيازمند به خدمات توان‌بخشي در كشور كه براساس تعرفه‌هاي بخش دولتي حدود 2000 نفر هستند، مجموع هزينه ساليانه توان‌بخشي اين افراد در گروه پاراپلژي از 32997 الي 40200 ميليون ريال و در گروه تتراپلژي از 25476 الي 26119 ميليون ريال برآورد شده است. همچنين هزينه‌هاي توانبخشي بيماران آسيب نخاعي بر‌اساس تعرفه‌هاي بخش دولتي در 1 سال 256847 ميليون ريال محاسبه شد. بر‌پايه تعرفه‌هاي بخش خصوصي، هزينه‌هاي ساليانه گروه پاراپلژي از 86374 تا 103122 ميليون ريال و در تتراپلژي از 67509 تا 68997 ميليون ريال برآورد شده است. اين در حالي است كه كل هزينه‌هاي توان‌بخشي اين بيماران براساس تعرفه بخش خصوصي در 1سال معادل 668847 ميليون ريال محاسبه شده است. همچنين نتايج ارزشيابي اقتصادي نشان داد بر‌اساس 2 مدل تعرفه‌هاي دولتي و خصوصي، انجام توان‌بخشي داراي متوسط هزينه كمتر و از طرفي اثربخشي بالاتري نسبت به عدم انجام توانبخشي است و نشان‌دهنده هزينه‌اثربخش بودن توان‌بخشي آسيب نخاعي است.  تحليل حساسيت احتمالي نتايج و شبيه‌سازي مونت كارلو نيز در هر دو سناريو، يافته‌هاي تحليل اوليه را با احتمال بالا تأييد كرد. ميزان خالص منافع مالي افزايشي توانبخشي براي كل موارد بروز سالانه بر‌اساس تعرفه‌هاي بخش دولتي و خصوصي به ترتيب 8991 و 8579 ميليارد ريال برآورد شد. نتيجه‌گيري: نتايج اين مطالعه ارزيابي اقتصادي نشان مي‌دهد توان‌بخشي بيماران آسيب نخاعي در ايران بر‌اساس تعرفه‌هاي بخش دولتي و خصوصي، كاملاً هزينه‌اثربخش و داراي خالص منافع مالي مثبت قابل‌توجه است.