شناسايي چالش‌هاي خانواده‌هاي داراي فرزند كم‌توان ذهني در مراكز نگهداري تحت نظارت سازمان بهزيستي شهر تهران در شرايط پاندمي كوويد-19: يك مطالعه كيفي

هدف: خانواده‌هاي داراي فرزند كم‌توان ذهني در مقايسه با ساير خانواده‌ها در گذر از بحران‌ها و رسيدن به سازگاري اجتماعي، نيازمند حمايت بيشتري هستند، ازاين‌رو توجه ويژه به اين خانواده‌ها در زمان بحران همه‌گيري كوويد- 19 و شناسايي تجربيات و چالش‌هاي آن‌ها در راستاي حمايت بيشتر از اين گروه آسيب‌پذير، ضروري به نظر مي‌رسد. پژوهش حاضر با هدف شناسايي چالش‌هاي خانواده‌هاي داراي فرزند كم‌توان ذهني در مراكز نگهداري تحت نظارت سازمان بهزيستي شهر تهران در شرايط پاندمي كوويد-19 انجام شد. روش بررسي: پژوهش حاضر با رويكرد كيفي و روش تحليل محتواي قراردادي گرانهايم و ليندمن (2004) انجام شد. مشاركت‌كنندگان 18 نفر از افراد خانواده‌هاي داراي فرزند كم‌توان ذهني ساكن مراكز نگهداري تحت نظارت سازمان بهزيستي شهر تهران بودند كه به شيوه نمونه‌گيري هدفمند انتخاب شدند. نمونه‌گيري تا زمان رسيدن به اشباع داده‌ها، ادامه يافت. داده‌ها در بازه زماني تير تا مهر ماه 1400با استفاده از مصاحبه عميق نيمه‌ساختاريافته به‌صورت حضوري و آنلاين (تلفني) جمع‌آوري و تحليل شدند. براي بررسي استحكام داده‌ها از 4 معيار مقبوليت، قابليت اطمينان، قابليت انتقال و قابليت تأييد پيشنهادي گوبا و لينكن استفاده شد. يافته‌ها: از تحليل داده‌ها 6 طبقه اصلي و 24 زيرطبقه به دست آمد. طبقات اصلي و زيرطبقات شامل اين موارد بودند: 1. نگراني دائم از ابتلاي فرزند به كرونا (ناتواني فرزند در محافظت از خود در برابر ويروس، رعايت نشدن پروتكل‌ها توسط كاركنان، بيماري‌هاي زمينه‌اي و نقص سيستم ايمني، محدوديت راه‌هاي پيشگيري براي افراد زير 18 سال، اطلاعات متناقض در‌مورد ابتلاي كودكان و جوانان)؛ 2. قطع ارتباطات و تشديد فشارهاي رواني (بي‌قراري و تحريك‌پذير شدن توان‌خواه، نگراني از آينده مبهم، پريشاني رواني والدين، ترس از دست دادن فرزند)؛ 3. درگيري با تنش‌ها و تعارضات خانوادگي (تشديد احساس گناه خانواده، غفلت از ساير فرزندان، مقصرپنداري زوجين، تنش در تعاملات خانوادگي، تشديد دلتنگي خانواده)؛ 4. اجتماع غير‌حمايتگر (انگ اجتماعي مضاعف، طرد اجتماعي، عدم حمايت از گروه‌هاي آسيب‌پذير، محدوديت‌هاي فاصله‌گذاري اجتماعي)؛ 5. بحران اقتصادي خانواده (هزينه‌هاي نگهداري فرزند در مركز، بيكاري و كاهش درآمد سرپرست خانواده، فقر و تشديد شرايط اقتصادي نابسامان)؛ 6. دغدغه‌هاي مراقبتي و آموزشي (كاهش كيفيت مراقبت از توان‌خواه، تعليق فعاليت‌هاي توان‌بخشي و آموزشي، محدوديت فعاليت‌هاي فراغتي‌ارتباطي توان‌خواه) بود. نتيجه‌گيري: نتايج نشان داد خانواده‌هاي كودكان كم‌توان ذهني در دوران همه‌گيري كوويد-19 با چالش‌ها و نگراني‌هاي متعددي مواجه هستند كه بخشي از اين نگراني‌ها مربوط به تشديد فشارهاي رواني و بخشي ناشي از عدم حمايت كافي نهادهاي دولتي و غير‌دولتي از اين خانواده‌ها بود. يافته‌هاي مطالعه مي‌تواند در ارائه خدمات و طراحي برنامه‌هاي حمايتي و سياست‌گذاري براي كودكان كم‌توان ذهني و خانواده‌هاي آنان استفاده شود. در اين راستا، پرداخت كمك‌هاي خاص معيشتي، تقويت سيستم ارتباطي بين والدين و فرزندان ساكن در مراكز نگهداري، تهيه بسته مراقبتي و بهداشتي براي والدين، طراحي و اجراي مداخلات روان‌شناختي در راستاي كاهش اضطراب و استرس والدين و فراهم كردن مشاوره رايگان پيشنهاد مي‌‌شود.