گستره قاعده لاتعاد به لحاظ حالات ادراكي با تأكيد بر ديدگاه محقق حائري(ره)

قاعده لا تعاد از مهم­ترين قواعد فقهي مبحث صلات بوده و مستند به روايات معتبر مي­ باشد؛ قاعدۀ مزبور از چند جهت ميان فقيهان مورد بررسي قرار گرفته­ كه يكي از آن جهات، بررسي شمول اين قاعده با توجه به حالات ادراكي علم و جهل و نسيان مكلف نسبت به حكم است. يكي از فقيهاني كه در اين مسئله به بحث و اظهار نظر پرداخته­، محقق حائري است، چنانچه در نهايت، شمول اين قاعده را نسبت به سه حالت فوق الاشاره مورد انكار قرار داد، در حاليكه مشهور فقيهان شمول اين قاعده را تنها نسبت به دو حالت اول نپذيرفته­ اند. برآيند اثر حاضر، پس از بررسي و نقد دلايل مطرح­ شده از سوي ايشان و ديگر فقيهان، اين است كه ملاك اصلي در شمول يا عدم شمول اين قاعده، صدق عنوان عذر بوده و از آنجا كه اين امر در مورد دو حالت­ علم و جهل تقصيري نسبت به حكم منتفي مي­ باشد، از اين رو، دو حالت مزبور از شمول قاعده خارج است ولي حالت ­هاي جهل قصوري و نسيان حكم، داخل در گستره اين قاعده خواهد بود. مقالۀ پيش­ رو به روش تحليلي توصيفي و با استفاده از داده­ هاي كتابخانه­ اي نگارش يافت.