واكاوي تقابل دوگانه خوشبيني و بدبيني در اشعار عبدالوهاب البياتي و محمدرضا شفيعي‌كدكني

تقابل دوگانه هر چند مصاديقي به درازاي ديرنده تاريخ دارد، اما نخستين بار اين اصطلاح را زبانشناسان ساختارگرا كه در پي روشي منسجم و علمي جهت دستيابي به رابطه معنايي ميان دو مفهوم متضاد و متنافي بودند، مطرح ساختند. باري، يكي از اين دوگانه ها، خوشبيني و بدبيني است كه ميان آن دو رابطه اي متقابل برخاسته از قرينگي و تعامل با يكديگر، برقرار است. اين تقابل كه نقش بارزي در زيبايي و انسجام ساختاري متون ادبي دارد، به گونه اي بارز در شعر عبدالوهاب البياتي (1926- 1999م) و محمدرضا شفيعي كدكني (1318ش) آشكار است. اين پژوهش با طرح اين پرسش كه هر دو شاعر براي بيان خوشبيني و بدبيني از چه تقابل هاي دوگانه‌اي بهره برده‌اند و چه شباهت‌ها و تفاوت‌هايي ميان آن‌هاست، بر اساس روش توصيفي- تحليلي، مصاديق مشابه و برجسته تقابل دوگانه خوشبيني و بدبيني و دلالت‌هاي آن‌ها را در اشعار اين دو شاعر تحليل و بررسي مي‌كند. اين هنرْسازه در قالب كلماتي با بارِ مثبت و منفي چون جفت واژگان نور و تاريكي، آزادي و اسارت، بهار و زمستان و زايش و مرگ در شعر دو شاعر جلوه مي يابد. زيربناي اصلي همه اين جفت واژگان، دغدغه هاي اجتماعي و سياسي اي است كه موجب شده اين دو شاعر در كنار واژگان و تعبيراتي كه دلالت بر يأس و اندوه دارند، از واژگان و تعبيراتي استفاده كنند كه دلالت بر اميد و شادي دارند.