واكاوي دو رويكرد «ساختارگرايي» و «اهميّت‌گرايي» در شناسايي «تعهدات عام‌الشمول» حقوق بين‌الملل

يكي از مفاهيم كليدي كه در توسعه حقوق بين‌الملل نقش مهم داشته است، مفهوم تعهدات عام‌الشمول بوده است. اين تعهدات از آن جهت كه از ارزش‌هاي بنيادين جامعه بين‌المللي حمايت مي‌كنند، از ساير تعهدات حقوق بين‌الملل متمايز بوده و برخلاف تعهدات دوجانبه و متقابل حقوق بين‌الملل، به تمامي دولت‌ها تعلق داشته و براين اساس تمامي دولت‌ها در رعايت آنها داراي منفعت حقوقي هستند. عليرغم اينكه درباره مفهوم تعهدات عام‌الشمول به عنوان بخشي از بدنه حقوق بين‌الملل، كمتر ترديد شده است، ضوابط شناسايي و محتواي آن همواره محل بحث بوده است؛ از اين رو، چيستي اين تعهدات و ارائه راهكاري دقيق براي شناسايي آن يكي از مسائل مناقشه‌برانگيز و دشوار حقوق بين‌الملل به شمار مي‌آيد. اين مقاله در پي پاسخگويي به اين سؤال است كه «با توسل به چه رويكردهايي مي‌توان تعهدات عام‌الشمول را در پهنه حقوق بين‌الملل مورد شناسايي قرار داد؟». روش بررسي اين پژوهش، تحليلي-توصيفي مي‌باشد و شيوه گردآوري اطلاعات، كتابخانه‌اي است. با هدف زدودن ابهامات در خصوص چگونگي شناسايي تعهدات عام‌الشمول، دو رويكرد «ساختارگرايي» و «اهميّت‌گرايي» به عنوان رويكردهاي پيشنهادي در اين راستا مورد واكاوي قرار خواهند گرفت. يافته‌هاي اين پژوهش نشان مي‌دهد رويكرد «اهميّت‌گرايي» با ارائه دو راهكار، نخست شناسايي تعهدات عام‌الشمول بواسطه قواعدآمره حقوق بين‌الملل و دوم، شناسايي تعهدات عام‌الشمول از طريق قواعد عرفي حقوق بين‌الملل (تعهدات عام‌الشمول غيرآمره)، براي اين منظور مناسب‌تر است.