مقايسه هيدروژئوشيمي و هيدروژئولوژي سازندهاي آسماري و سروك به‌عنوان مخزن چشمه‌هاي كارستي بزرگ زاگرس در شمال شرق خوزستان

رشته‌كوه زاگرس در ايران دربرگيرنده چشمه‌هاي كارستي با آبدهي بالا و دائمي مي‌باشد به‌طوري‌كه چشمه‌هاي بزرگ ايران از آهك‌هاي اين رشته‌كوه تخليه مي‌شوند. سازندهاي آسماري و سروك در زاگرس مخزن چشمه‌هاي با آبدهي بالا را تشكيل مي‌دهند. در اين مقاله هيدروشيمي و هيدروژئولوژي 8 دهنه چشمه بزرگ با دبي ميانگين بيشتر از 1.5 مترمكعب در ثانيه (در بازه زماني فروردين 97 تا آذر 98) واقع در شمال شرق استان خوزستان كه از سازندهاي كارستي سروك و آسماري تخليه مي‌شوند، مقايسه گرديده است. در ابتدا موقعيت چشمه‌هاي كارستي بزرگ ايران بر اساس اطلاعات موجود مشخص گرديده و محل مظهر آنها در ارتباط با توزيع سنگ‌هاي كارستي و مدل ارتفاعي رقومي (DEM) و همچنين ارتباط دبي ميانگين چشمه‌ها با تراز ارتفاعي و هدايت الكتريكي بررسي شده است. نمودار پايپر جهت تعيين تيپ و رخساره آب چشمه‌ها و نسبت‌هاي يوني و نمايه‌هاي اشباع جهت شناسايي شدت انحلال سنگ‌هاي كربناتي و زمان ماندگاري آب در سيستم كارستي استفاده شده است. تيپ غالب آب‌ها بي‌كربنات-كلسيك مي‌باشد و در برخي چشمه‌هاي آسماري تغذيه از سازند گچساران موجب تفاوت تيپ گرديده است. عدم‌تغيير زياد نسبت منيزيم به كلسيم در طول زمان در چشمه‌هاي سروك بيانگر زياد بودن زمان ماندگاري آب در سيستم كارستي و پايداري جريان است. براي بررسي خصوصيات سيستم جريان آب زيرزميني در چشمه‌هاي كارستي موردبررسي، هيدروگراف دبي و بارش ماهانه در دوره فرودين 1397 تا آذرماه 1398 ترسيم گرديده است. جداسازي جريان پايه از سريع به روش حداقل محلي انجام گرفته است. چشمه‌هاي بزرگ سروك و آسماري موردبررسي كه دبي بالاتري دارند (ازجمله براهيم مردون، چالشه سربازار، سبزآب و بي‌بي ترخون) حوضه آبگير بزرگ و جريان پايدار دارند. با توجه به هيدروگراف‌ها، غالب چشمه‌ها جريان پايه بيشتر از جريان سريع دارند و تاقديس كي‌نو به‌عنوان غني‌ترين آبخوان با حداكثر ذخيره ديناميك زاگرس مي‌باشد.