برآورد تقاضاي القايي عرضه‌كننده ناشي از طرح تحول سلامت ۱۳۹۳

طرح تحول نظام سلامت در ارديبهشت 1393 با اهداف افزايش دسترسي به خدمات سلامتي و كاهش پرداخت از جيب (فرانشيز) آغاز شد. منتقدين اين طرح از صرف بودجه هنگفت با آثار تورمي و همچنين اثر القايي در نظام سلامت سخن گفته‌اند. در اين پژوهش، فرضيه اثر القايي ناشي از طرح تحول با استفاده از مدلسازي كمي ارزيابي مي‌شود. داده‌هاي مورد استفاده شامل پيمايش بهره‌مندي از خدمات سلامت سال 1387 (قبل از اجراي طرح تحول سلامت) و سال 1394 (بعد از اجراي طرح تحول) برگرفته از موسسه‌ ملي سلامت مي‌شوند. نظر به آنكه طرح تحول در كل كشور اجرا شده ‌است، گروه كنترل به مثابه‌ گروه‌ خارج شده ‌از طرح وجود ندارد؛ بنابراين، از خانوارهايي كه داراي دانش پزشكي هستند به منزله‌ افرادي كه عدم‌تقارن اطلاعات در مورد ايشان وجود ندارد به عنوان گروه كنترل استفاده مي‌شود. ساير افراد كه به دليل فقدان دانش پزشكي تحت اثر القا شده از سوي پزشك قرار مي‌گيرند، گروه هدف را تشكيل مي‌دهند. مدل‌سازي به صورت «تفاضل در تفاضل» است و استحكام نتايج در گروه‌بندي‌هاي مختلف و با بررسي‌هاي تك‌متغيره و چندمتغيره سنجيده ‌شده ‌است. نتايج براي افراد فاقد بيمه و يا افراد ساكن در مناطق محروم نشان مي‌دهد، تعداد مراجعات خدمات سرپايي براي گروه هدف نسبت به گروه كنترل به ميزان ۱۰ درصد پس از طرح تحول افزايش يافته‌است. همچنين مخارج سرانه خدمات سرپايي به ميزان ۵۴ درصد افزايش ‌مي‌يابد كه معادل با 10.650 تومان هزينه سرانه بيشتر است. اين نتايج مويد آن است كه اثر القايي ناشي از طرح تحول وجود داشته ‌است.