جستاري در موضع فقيهان اماميه نسبت به كفر يا عدم كفر مخالفان مذهبي

اتصاف دگرانديشان مذهبي به كفر يا اسلام در زمرۀ مهم‌ترين مسائلي است كه همواره انديشوران مسلمان را به خود مشغول داشته است. جستار حاضر، در پژوهشي مسئله‌محور، به استقصاي فراگير در متون فقهي اماميه پرداخته و در اين زمينه دست‌كم سه ديدگاه را استحصال كرده است. نتايج پژوهش حكايت از آن دارد كه هرچند پاره‌اي از فقيهان اخباري امامي قائل به كفر مطلق مخالفان مذهبي شده‌اند، اما اين ديدگاه از پشتوانۀ مستحكمي برخوردار نيست و شمار زيادي از فقيهان در اين زمينه بين مخالف معاند و غيرمعاند و نيز جاهل قاصر و مقصر تفكيك قائل شده‌اند و اتصاف مخالفان مذهبي را به كفر، در فرض عدم تقصير و عناد ايشان، فاقد وجاهت و قابل مناقشه يافته‌اند. پژوهش حاضر نيز با اتخاذ روش توصيفي-تحليلي، پس از احصاي اقوال موجود و سنجش و ارزيابي مستندات هريك از ديدگاه‌ها، در نهايت ديدگاه اخير را منطبق با موازين عدليه (اماميه) يافته است.