انتخاب ژنوتيپ‌هاي برتر سويا با استفاده از برخي روش‌هاي چندمتغيره آماري در شرايط آب و هوايي مغان

سويا از جمله دانه‌هاي روغني اميد‌بخش در شرايط كمبود حاد پروتئين و روغن مي‌باشد. در اين بررسي تعداد 16 ژنوتيپ برتر سويا از نظر عملكرد و اجزاي عملكرد دانه، با استفاده از روش‌‌هاي آماري چندمتغيره در طي دو سال زراعي 1397-1396 در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در مزرعه پژوهشي مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان اردبيل (مغان)، مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتايج تجزيه واريانس مركب بر وجود اختلاف آماري معني‌دار براي صفات عملكرد دانه، اجزاي عملكرد و طول دوره رشد در بين ژنوتيپ‌هاي سويا تأكيد داشت. بر اساس نتايج مقايسه ميانگين داده ها، ژنوتيپ‌هاي G1، G5 و G11 در هر دو سال آزمايش بيشترين ميزان عملكرد دانه را به خود اختصاص دادند. وراثت‌پذيري عمومي صفات ارتفاع بوته، عملكرد دانه و تعداد دانه در مترمربع به‌ترتيب 92.07، 75.31 و 79.25 درصد بود. همچنين نتايج نشان داد كه همبستگي مثبت و معني‌داري بين عملكرد دانه با سطح برگ هر بوته، طول دوره رسيدگي، تعداد دانه در مترمربع و تعداد غلاف در بوته وجود داشت. تجزيه خوشه‌اي به روش Ward، ژنوتيپ‌ها را در چهار گروه مجزا دسته‌بندي نمود. نتايج حاصل از تجزيه به مؤلفه‌هاي اصلي و رسم باي‌پلات نيز مطابقت بالايي با گروه‌بندي حاصل از تجزيه خوشه‌اي نشان داد. بر اساس نتايج تجزيه خوشه‌‌اي، ژنوتيپ‌هاي G1، G2، G5 وG11 متعلق به گروه اول با ويژگي عملكرد دانه بيشتر و تعداد دانه در مترمربع بالاتر معرفي شدند و استفاده از آن‌ها در برنامه‌هاي بهنژادي آينده توصيه مي‌گردد.