برآورد عمل ژن و پارامترهاي ژنتيكي صفات مورفولوژيك در جمعيت‌هاي F2 ،F1 و F3 گوجه‌فرنگي (.Lycopersicum esculantum L)

گوجه‌فرنگي مهم‌ترين محصول در بين سبزيجات، بعد از سيب‌زميني مي‌باشد و ايران رتبه ششم جهاني سطح زيركشت آن را به خود اختصاص داده است. متأسفانه هرساله بيش از 95 درصد بذرهاي هيبريد سبزيجات وارد مي‌شود. مطالعه ي حاضر به‌منظور ارزيابي هيبريدهاي وارداتي مرسوم (8320، Eden، Matin و Xaman) و نسل‎هاي F2 و F3 حاصل از خودگشني آن‎ها صورت گرفت. در همين راستا پس از توليد نسل هاي F2 و F3 سه نسل (F1، F2 و F3) در كنار هم همراه با شاهد (Early Orbana y) طي سال هاي 98-1397 در مزرعه تحقيقاتي مؤسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر كرج در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در چهار تكرار كشت شدند. نتايج حاصل از تجزيه واريانس براي صفات عملكرد تك‌بوته، روز تا گلدهي، متوسط وزن تك‌ميوه، ميوه‌هاي برداشت شده، اسيديته (pH)، در سطح احتمال يك درصد و مواد جامد محلول (TSS) در سطح پنج درصد معني‌دار بودند. نتايج مقايسه ميانگين نشان داد كه بيشترين ميانگين عملكرد تك‌بوته براي8320 F1  (10920.10 گرم)، بالاترين تعداد روز تا گلدهي در Xaman F2 (47.01 روز)، بالاترين متوسط وزن تك‎ميوه در Xaman F1 (115.50 گرم)، بيشترين تعداد ميوه هاي برداشت شده در Xaman F1 (106.62)، كمترين مقدار اسيديته (pH) در 8320 F1 (4.10) و بيشترين مقدار مواد جامد محلول را در نسل Matin F3 (4.96) مشاهده شد. نتايج حاصل از برآورد پارامترهاي ژنتيكي نشان داد اكثر صفات ارزيابي شده از واريانس ژنتيكي و فنوتيپي بالايي برخوردار بودند اما اختلاف جزئي بين ضريب تغييرات فنوتيپي و ژنوتيپي مشاهده شد كه بيانگر تأثير اندك محيط بر كنترل اين صفات مي‌باشد. بزرگ بودن واريانس غالبيت نسبت به واريانس افزايشي در اكثر صفات باعث شد درجه غالبيت بزرگ تر از يك به‌دست آيد؛ بنابراين احتمال كنترل صفات توسط ژن‌هاي با اثرات غالبيت يا فوق‌غالبيت بالا مي باشد و جهت بهبود اين صفات بايد از روش هاي مبتني‌بر توليد لاين، دورگ گيري و استفاده از هتروزيس استفاده نمود.