انگارۀ استعاري زمان در زبان فارسي: مطالعه‌اي پيكره‌بنياد

مفهوم «زمان» يكي از مهم‌ترين و اساسي‌ترين مفاهيم در ذهن و زندگي انسان است كه طبق يافته‌هاي زبان‌شناسان شناختي، در زبان‌ها و فرهنگ‌هاي مختلف غالباً به‌صورت استعاري درك و بيان مي‌شود. پژوهش حاضر به بررسي استعاره‌هاي مفهومي زمان در زبان فارسي مي‌پردازد و هدف آن ارائۀ انگاره‌اي نظام‌مند از انواع استعاره‌هاي مفهومي است كه سخنگويان زبان فارسي براي درك و بيان مفهوم زمان به كار مي‌گيرند. اين مطالعه براساس نظريۀ استعارۀ مفهومي (ليكاف و جانسون، 1980، 1999، ليكاف، 1993) و نظريۀ طرحواره‌هاي تصوري (جانسون، 1987) انجام مي‌گيرد و داده‌هاي آن عمدتاً از پيكرۀ همشهري (نسخۀ دوم) استخراج شده‌اند كه با داده‌هاي حاصل از جستجوي اينترنتي در جستجوگر گوگل تكميل شده‌اند. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد كه در زبان فارسي مفهوم زمان براساس سه طرحوارۀ تصوري حركت، ظرف و شيء و از طريق استعاره‌هاي مفهومي «زمان، مكان است»، زمان شيء (متحرك يا ثابت) است»، «زمان انسان است» و «زمان ظرف است» درك و بيان مي‌شود.