نقش سؤال راوي در استخراج ارتكازات، سيره‌ها و تأثير آن در فقه

از عناصر تأثيرگذار در استنباطات فقهي، ارتكازات است كه كاربرد زيادي در موضوع‌شناسي، حكم‌شناسي، موضوع‌سازي، استخراج سيره‌هاي متشرّعه و تقويت دلالت حديث دارد. فقيهان و به‌خصوص متأخران، متوجّه اين واقعيّت بوده و در مواردي استنباطات خودشان را به ارتكازات مستند كرده‌اند. اصوليان نيز در برخي موارد به حقيقت ارتكازات و تأثير آن اشاره كرده‌اند. با اين وجود، تاكنون بحثي درباره منابع استخراج ارتكازات صورت نگرفته است. اين مقاله با روش توصيفيتحليلي كوشيده است تا با بررسي و ريشه‌يابي ارتكازات مورداستناد در فقه، به نقش سؤال راوي در استخراج ارتكازات و تأثير اين ارتكازات در استنباطات فقهي بپردازد. يافته‌هاي تحقيق نشان داد كه ارتكازات، همان باورهاي مغفول است كه اگر شخص ملتفت آن شود و آن را بيابد، به مرحلۀ وجدان مي‌رسد. تقرير معصوم براي اعتبار ارتكاز سائل كفايت مي‌كند. سؤال راوي مهم‌ترين منبع استخراج ارتكازات است. ظهور احاديث شرعي تحت‌تأثير ارتكازات است. ارتكازي‌بودن مدلول حديث مي‌تواند مؤثر در دلالت‌شناسي آن باشد. گاهي ارتكاز موضوع‌ساز است. ارتكازات صلاحيّت دارند بيان‌گر رفتار جامعه در عصر معصومان و سيره‌هاي متشرّعان باشد.