تحليل ديوارنگاره‌هاي مذهبي دوره قاجار با رويكرد هرمنوتيك فلسفي گادامر (با تأكيد بر بقاع متبركه گيلان و اصفهان)

هنر ديوارنگاري مذهبي با موضوعات مربوط به وقايع عاشورا و روايات زندگي پيامبران و امامان شيعه، بخشي از آثار هنرهاي تجسمي دوره قاجار را شامل شده كه فضاي اماكن متبركه همچون بقاع، تكايا و حسينيه‌ها را به خود مزيّن كرده است. اين هنر، نمايانگر ويژگي‌هاي فرهنگ عامّه مانند اعتقادات ديني، ارزش‌ها، علايق و جنبه‌هاي اجتماعي در دوره قاجار است. با توجه به تحولات فرهنگي ايران در دوره مذكور و پيدايش بسترهاي جديد براي ارائه آثار نقاشي، ضروروت دارد تأثير اين تحولات بر نقاشان قاجار مورد بررسي قرار بگيرد. هدف تحقيق، ارزيابي تأثير افق معنايي و امتزاج افق‌ها برآثار هنرمندان قاجار با تأكيد بر دو منطقه گيلان و شهر اصفهان است. سؤال‌هاي‌‌ مورد بررسي عبارتند از: ۱- امتزاج افق‌ها در آثار هنرمندان گيلان و اصفهان چه تأثيراتي گذاشته است؟ ۲- وجوه اشتراك و افتراق آثار آنان چيست؟ روش تحقيق، توصيفي-تحليلي با رويكرد هرمنوتيك فلسفي گادامر و داده‌هاي مورد نظر، به شيوه كتابخانه‌اي و ميداني تهيه شده است. نتايج پژوهش نشانگر آن است كه هنرمند بقاع، با پيش‌داوري‌هايي كه متعلق به افق معنايي روزگار اوست به مكالمه با سنّت گذشته پرداخته و تعاملي سازنده ميان زمان حال و گذشته برقرار كرده است؛ به اين مفهوم كه تحت تأثير افق معنايي گذشته، بافت، زمينه اجتماعي – فرهنگي خود، دست به خلق آثاري زده كه نوعي تفسير جديد از سنت است؛ در عين حال امتزاج افق‌ها در هنرمندان دو منطقه منتخب، تأثير متفاوتي داشته و هنرمند لاهيجاني به دليل بافت و زمينه محل سكونت خود، كمتر از هنرمند اصفهاني از جريان‌هاي روز نقاشي تأثير پذيرفته و بيشتر به سنت ايراني وفادار مانده است.